Afbouw en onderhoud

Wat verandert er?

Preventieve veiligheid is steeds belangrijker voor de stukadoor. De laatste jaren worden steeds meer proeven gedaan en verbeteringen doorgevoerd voor het exoskelet (zie Trend Robotisering) ten behoeve van de duurzame inzetbaarheid. 

Ook de aandacht voor mentale gesteldheid is de laatste jaren groter, doordat men zich steeds vaker onveilig voelt bij buitenwerken en bij werken bij de klant in huis. Daarnaast is de werkdruk bij stukadoors hoog. Omdat bij een bouwproject nogal eens vertraging optreedt, en de beginnende beroepsbeoefenaar pas in de afbouwfase aan het werk kan, begint hij vaak al met een tijdsachterstand op de planning. De werkdruk kan bij de beginnende beroepsbeoefenaar hoger zijn dan voor andere vaklui die in eerdere fasen van het project aan de slag kunnen. Een korte droogtijd van het materiaal verhoogt de tijdsdruk, een lange droogtijd kan wachten tot gevolg hebben; in beide gevallen kan werkstress ontstaan. 

Ten slotte is er meer aandacht voor het naleven van een gezonde levensstijl, oftewel meer bewegen, niet roken en minder/niet drinken. 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De fysieke belasting van de beginnende beroepsbeoefenaar is groot en daar is de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor. Naast dat beginnende beroepsbeoefenaars de fysieke veiligheidsmaatregelen moeten naleven, bijvoorbeeld door te werken met persoonlijke beschermingsmiddelen, moeten ze ook meer aandacht besteden aan ergonomie. Een exoskelet kan verlichting bieden, maar is nog niet volledig geaccepteerd, doordat het nog niet voldoende ondersteunend en meewerkend is. 

Wat verandert er?

Het beroep van glaszetter vraagt om een fysieke en mentale uitdaging op het gebied van veiligheid. Het werk vindt zowel binnen als buiten plaats en vaak op hoogte. Horizontaal transporteren van glas is het glastransport op de bouwplaats, in het gebouw of het magazijn. Voor het horizontale transport is het van belang dat je de juiste ergonomische hulpmiddelen inzet. Verticaal transporteren van glas gaat over het tillen en hijsen van glas. Voor het verticale transport zet je mechanische hulpmiddelen in, zoals een kraan of gevelridder. Veel glashallen werken tegenwoordig met vacuümheffers om te ondersteunen bij transport.

De mentale gesteldheid krijgt steeds meer aandacht. Bij organisaties met een servicedienst heeft de glaszetter te maken met onregelmatige werktijden en dat kan voor stress zorgen. 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De beginnende beroepsbeoefenaar heeft bij de uitvoering van zijn werk met een aantal risicofactoren te maken, zoals lichamelijke belasting, met name handmatig tillen en dragen. Doordat glas steeds zwaarder en groter en wordt, is de lichamelijke belasting ook steeds groter. Voor beginnende beroepsbeoefenaars gelden strikte maatregelen voor het tillen van glas en dit is gelieerd aan maximumgewichten. Bijvoorbeeld glas dat zwaarder is dan 50 kg vereist de inzet van mechanische hulpmiddelen. De beginnende beroepsbeoefenaar dient hiervan op de hoogte te zijn. 

Met een goede werkvoorbereiding kan gezond en veilig werken worden gewaarborgd. Een goede werkvoorbereiding begint bijvoorbeeld al bij het inmeten van glas. Taakrisicoanalyse is een richtlijn waarop in de voorbereidingen moet worden gelet. Daarnaast is de inzet van hulpmiddelen om handmatig tillen en dragen te beperken een voorwaarde om de lichamelijke belasting zo laag mogelijk te houden. Het is van belang dat de beginnende beroepsbeoefenaar zelf de risico’s van een (hoge) lichamelijke belasting en onveilig werken kent en daarnaar handelt. Kennis van gunstige werktechnieken en veilig werken zullen in belangrijke mate bijdragen aan gezond en veilig werken. Een praktijkgerichte training (lichamelijke belasting, VCA, veiligheidsbewustzijn) kan daarbij helpen.

Wat verandert er?

De laatste jaren is er meer aandacht voor fysieke belasting, mentale belasting en gezondheid (Volandis, z.d.). Beginnende beroepsbeoefenaars worden fysiek zwaarder belast doordat de natuursteenplaten groter en zwaarder worden. Inmiddels zijn er natuursteenproducten op de markt die heel licht zijn en dus makkelijker hanteerbaar en tilbaar voor natuursteenbewerkers. 

De druk op kwaliteitsborging neemt toe en dat zorgt voor meer druk op de mentale gezondheid. Daarnaast is de gezondheid een heikel punt, omdat bij het beroep natuursteenbewerker (kwarts)stof vrijkomt dat schadelijke gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Essentieel bij het voorkómen van (kwarts)stof en het gezond werken met de zware natuursteenelementen is het vakmanschap van de werknemers. Goed vakmanschap bevordert gezond, veilig en efficiënt werken. 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De grootte en het gewicht van de natuursteenplaten maken dat beginnende beroepsbeoefenaars fysiek meer belast worden. Met name het transporteren, plaatsen en bevestigen van natuursteenplaten vraagt om de nodige fysieke belasting. Mensen mogen objecten zwaarder dan 50 kg niet tillen. Die moeten worden getild met de hulp van liftjes wanneer ze op locatie worden geplaatst. Beginnende beroepsbeoefenaars gebruiken die inmiddels ook. Het bedienen en toepassen van de liftjes vraagt specifieke vaardigheden.

Voor het terugdringen van (kwarts)stof moeten de juiste afspraken gemaakt worden. Bij binnenwerk is het van belang om stofvorming te beperken, door een of meerdere maatregelen te treffen: nat werken, bronafzuiging of trechterafzuiging. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang deze maatregelen toe te passen en hier bij anderen op toe te zien. 

Wat verandert er?

In de bouwwereld worden beginnende beroepsbeoefenaars vooral blootgesteld aan fysieke belasting. Plafond- en wandmonteurs werken vaak boven de macht, wat een zware belasting betekent voor schouders, armen en nek. Vooral het boren doet een flinke aanslag op de schoudergewrichten. Zoals beschreven in de Trend Robotisering worden exoskeletten gebruikt om hierin te ontlasten.

Werkstress is ook een veelvoorkomende factor en die heeft invloed op de mentale gezondheid. Beginnende beroepsbeoefenaars werken vooral in de laatste fase van een bouwproject en dienen onder tijdsdruk te werken, met name als de planning uitloopt. 

De verwerking van plafond- en wandplaten brengt vaak veel stof met zich mee. Daarnaast kunnen ze schadelijke stoffen bevatten. De informatie over de omgang met en effecten van schadelijke stoffen is de afgelopen jaren flink verbeterd. Wel is het zaak dat de beginnende beroepsbeoefenaar hiervan op de hoogte is. 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om zich bewust te zijn van de fysieke belasting op de lange termijn. Tillen en hijsen kunnen een flinke aanslag zijn op het lichaam, evenals het boven het hoofd werken. Beginnende beroepsbeoefenaars dienen zich op de hoogte te stellen van de richtlijnen betreffende het beperken van fysieke belasting. Ook is het van belang om je bewust te zijn van de mentale belasting als gevolg van werkstress en -druk. Dit in het kader van duurzame inzetbaarheid en kwaliteit van leven. 

Technologie kan ook ondersteuning bieden, zoals het actieve exoskelet of andere apparaten die helpen bij werkzaamheden boven het hoofd. In Zweden is een apparaat (Dyno-120) ontwikkeld dat met een telescopische arm een schroevendraaier bedient, zodat plafondplaten vanaf de grond kunnen worden bevestigd, zonder boven het hoofd te hoeven werken (Volandis, z.d.-b).

Oude plafondplaten kunnen toxische stoffen bevatten, zoals asbest of wollastoniet. Plafondplaten moeten voorzien zijn van informatie over de samenstelling en eventueel voor de gezondheid schadelijke eigenschappen, maar dat is niet altijd het geval. Materiaalherkenning is essentieel voor de beginnende 

Wat verandert er?

De aard van het te bouwen object is bepalend voor de werkomstandigheden van beroepsbeoefenaars. Vaak werken die in ruimtes die nog niet glasdicht zijn. Bij het werken in woningen werken ze soms in kleine ruimtes; bij het leggen van bedrijfsvloeren vaak in grote, onverwarmde ruimtes. Het vullen van de menger, verspreiden en egaliseren van de specie is doorgaans zwaar werk. Afreien doe je op de knieën en dat is zwaar belastend werk voor armen, rug, schouders, knieën en onderbenen. Bij de Trend Robotisering zien we al dat er robots zijn die een deel van het werk uit handen nemen, maar veel werkzaamheden worden vooralsnog niet met robots gedaan. 

Behalve voor lichamelijke belasting is er de laatste jaren meer aandacht voor de mentale belasting van de werkzaamheden. De werkdruk is hoger geworden, doordat er meer vraag is en er minder beginnende beroepsbeoefenaars zijn die het werk kunnen uitvoeren. Daarnaast is het bij deze werkzaamheden belangrijk om fysiek fit te zijn en dat geeft ook druk.  

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om zowel de lichamelijke als mentale belasting van de werkzaamheden te beperken door passende maatregelen te nemen. 

Wat verandert er?

Onderhouds- en verbouwbedrijven werken veel met onderaannemers en dat maakt ook dat bewustzijn omtrent veiligheid steeds belangrijker wordt. De bekendste veiligheidsnorm is VCA. Simpel gezegd is dat een checklist met veiligheidsmaatregelen. Steeds meer organisaties vinden niet alleen de maatregelen, maar ook het bewustzijn omtrent veiligheid belangrijk en daarvoor is de Veiligheidsladder (ook wel Safety Culture Ladder) ontwikkeld. De Veiligheidsladder verdeelt veiligheidsbewustzijn en -gedrag over vijf treden (pathologisch, reactief, berekenend, proactief, vooruitstrevend) (DEKRA Audit, z.d.). Hoe meer verantwoordelijkheid, visie op en investeringen in veiligheid, hoe hoger de score. Het is geen verplicht certificaat in het marktsegment Afbouw & Onderhoud, maar bij aanbestedingen is het steeds vaker vereist. Sinds 1 januari 2022 stellen alle opdrachtgevers die de GCVB hebben ondertekend de Veiligheidsladder verplicht bij aanbestedingen (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2024). 

Naast fysieke veiligheid krijgt mentale veiligheid steeds meer aandacht. Veel medewerkers in het marktsegment Afbouw & Onderhoud ervaren stress door de hoge werkdruk, mede als gevolg van arbeidskrapte. Ook maken veel bouwkrachten lange weken en dat heeft invloed op de werk-privébalans. 

De maatschappij wordt mondiger en dat heeft ook invloed op het werk van de beginnende beroepsbeoefenaars. Zij krijgen met veel verschillende klanten te maken, van particulier tot vastgoedbedrijf. Ze komen vaak bij mensen thuis over de vloer. De beginnende beroepsbeoefenaars komen soms voor vervelende situaties te staan. Doordat de werkzaamheden geluidoverlast veroorzaken, brengt dat weleens irritatie met zich mee bij omwonenden.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Onderhouds- en verbouwbedrijven die veiligheid hoog in het vaandel hebben staan en bijvoorbeeld met de Veiligheidsladder werken, dienen veiligheid in alle geledingen van het bedrijf en bij de medewerkers door te voeren, door beginnende beroepsbeoefenaars van veilig materiaal te voorzien en hen te wijzen op een veilige manier van werken (met elkaar). De beginnende beroepsbeoefenaar dient goed op de hoogte zijn van deze veiligheidsmaatregelen en het te melden wanneer deze maatregelen niet worden nageleefd. De bedrijfscultuur om meldingen te doen wordt steeds toegankelijker. 

Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het ook van belang om zich klantgericht op te stellen en duidelijk te communiceren met klanten. Om met onprettige situaties om te kunnen gaan, zou de beroepsbeoefenaar passende trainingen kunnen volgen, bijvoorbeeld op het gebied van assertiviteit. 

Wat verandert er?

Uit onderzoek blijkt dat 7,5% van de schilders een arbeidsongeval krijgt en dat de meeste arbeidsongevallen worden veroorzaakt door een val van minder dan 2,5 meter. Ook worden schilders blootgesteld aan schadelijke stoffen die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid, zoals oplosmiddelen en irriterende stoffen die kunnen leiden tot het organisch psychosyndroom (schildersziekte), huidallergieën en eczeem. Ook epoxyproducten kunnen leiden tot huidallergieën, eczeem en brandwonden. De laatste jaren is er meer aandacht voor duurzame inzetbaarheid en gezondheid. Ook wordt er meer ingezet op preventieve veiligheid door de veiligheidsmaatregelen aan te scherpen en te werken aan bewustzijn op het gebied van veiligheid.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het belangrijk om goed op de hoogte te zijn van de richtlijnen voor veilig werken. Daarnaast is het steeds belangrijker om onveilige situaties of manieren van werken te melden. 

Wat verandert er?

In de industriële lakverwerking worden beginnende beroepsbeoefenaars blootgesteld aan potentieel gevaarlijke stoffen. Op 1 januari 2023 is de ARIE-regeling ingegaan, om werknemers nog beter te beschermen tegen risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen. Medewerkers van bedrijven die onder de ARIE-regeling vallen, kunnen verplicht zijn om specifieke cursussen en trainingen te volgen. Elke vijf jaar moet de cursus opnieuw gedaan worden (KWA Bedrijfsadviseurs, z.d.). 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor de beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om zich bewust te zijn van de veiligheidsrisico’s. De ARIE-regeling draagt hieraan bij, omdat het verplicht is om een cursus te volgen voor wie werkt in een organisatie die onder de regeling valt.