Wat houdt 'Slim werken' in?

Het marktsegment Afbouw & Onderhoud heeft de afgelopen jaren een automatiseringsslag gemaakt. Mobiele apps en tools worden steeds meer gebruikt voor taken zoals projectbeheer, het bijhouden van klantgegevens, inspecties, rapportage, communicatie op de bouwplaats en het volgen van werktijden. Deze technologieën verhogen de efficiëntie, verbeteren de communicatie tussen teams en bieden realtime toegang tot projectgegevens.

“Het 3D-tekenwerk gebruik je om materiaal te bestellen en je installaties te tekenen. Dat is rendabel, want je voorkomt er fouten mee.”

Kees van Velzen, Fraanje
Softwaresystemen prominentere positie 

De meeste organisaties werken met softwaresystemen die de bedrijfsvoering ondersteunen met een totaaloplossing. Softwareprogramma’s voor 3D-ontwerpen en ERP-systemen worden ook steeds meer geïntegreerd. Het zijn met name de grotere bedrijven (+20 werknemers) die investeren in digitale systemen en hier intensief mee werken (TNO, z.d.). 

BIM

Digitale systemen maken slimmere manieren van werken mogelijk. In het marktsegment Afbouw & Onderhoud wordt, met name door de grotere organisaties, steeds meer met BIM gewerkt. En ook bij (grote) renovatieprojecten wordt BIM steeds vaker ingezet, bijvoorbeeld voor de renovatie van een groot flatgebouw. Het BIM-model is niet alleen een ontwerptool, maar ook een communicatiemiddel, want alle data zijn beschikbaar vanaf één centrale plek. En deze data kunnen de verschillende partijen raadplegen. Dit maakt slim werken mogelijk en vermindert de faalkosten (Hogeschool van Amsterdam (HvA), 2013). 

Cybersecurity

Hoewel digitale ontwikkelingen in de bouw voordelen bieden, brengen zij ook nieuwe risico's met zich mee. Zo kunnen de data die BIM en drones verzamelen gevoelige informatie bevatten over het ontwerp van een gebouw of de veiligheid van een bouwterrein. Daarnaast kan deze informatie ook worden gestolen of gehackt (Bouwend Nederland, z.d.).

Wat is de impact van 'Slim werken' op dossierniveau?

Voor de dossiers binnen het marktsegment Afbouw & Onderhoud betekent de trend Slim werken voor de beginnende beroepsbeoefenaars dat zij in digitale systemen met elkaar kunnen werken, interactie binnen de systemen kunnen aangaan en informatie uit digitale systemen kunnen interpreteren. Systemen worden steeds meer gebruikt voor financiële administratie, calculatie, en project- en urenadministratie. Werkprocessen worden verder gedigitaliseerd, zoals het digitaal verwerken van inspecties met tablets en elektronisch factureren. Dit vraagt om gestructureerd en geordend werken en procedures voor het consequent verwerken van informatie uit de bouwomgeving. In de bouw werkt men veelal op order- en projectmatige basis. Het bijhouden van de orders is dan ook een belangrijke functie in een digitaal systeem. Evenals het bijhouden en bijstellen van projectplanning en personeelsplanning. 

Ook het met elkaar nemen van bouwkundige besluiten dient te gebeuren binnen digitale systemen. Dit maakt dat werkprocessen ingericht worden om efficiënt met elkaar te kunnen werken en dat de systemen voor alle partijen bereikbaar zijn. Deze slimme manier van werken maakt het mogelijk dat routinematige taken worden geautomatiseerd en systemen steeds slimmer worden. 

  • Wat verandert er?

    Digitale systemen hebben tal van functies, het is van belang om de nuttige functies te kiezen. In de bouw werkt men met name op de locatie van de klant, zowel binnen als buiten. De beginnende beroepsbeoefenaar kan op locatie en onderweg klantgegevens inzien en bijwerken en hij werkt met tablets om bijvoorbeeld een opname te doen. Foto’s en andere informatie worden direct verwerkt. Steeds meer bedrijven wenden zich tot cloudoplossingen. Via een mobiele app of browsertoegang kunnen gegevens bekeken worden op mobiele apparaten zoals smartphones en tablets. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Een beginnende beroepsbeoefenaar moet kunnen omgaan met digitale systemen. Hij kan de opdracht, zoals het werkschema, werkinstructies, bestek en tekeningen vertalen naar de werkzaamheden en de werkvolgorde kiezen. Deze informatie wordt uit digitale systemen ontsloten en geïnterpreteerd. Voor de beginnende beroepsbeoefenaars geldt aanvullend dat zij rekening houden met de werkvolgorde voor de planning van het totale project. De beginnende beroepsbeoefenaar is in staat om de digitale omgeving te raadplegen en bij te stellen, mede ten behoeve van de samenwerking met andere partijen. 

  • Wat verandert er?

    Digitale systemen moeten passen bij de aard van het werk en daarop afgestemd worden. In het proces om te komen tot een offerte is in de bestaande bouw vaak een opname op locatie nodig. Digitale systemen worden steeds slimmer en kunnen de beginnende beroepsbeoefenaar hierin ondersteunen. Glasbedrijven hebben naast de geplande werkzaamheden ook te maken met noodvoorzieningen. Dit vraagt om planningssoftware die hierin kan voorzien.

    Slim werken vraagt om een andere manier om werkzaamheden in te richten. Bij grote bouwprojecten wordt steeds vaker gewerkt met het BIM-model. Verschillende partijen werken samen om het ontwerp te maken en te toetsen. Glas en kozijnen zijn een belangrijk onderdeel in het ontwerp(proces). In het ontwerp dient al rekening gehouden te worden met het maximaal handmatig te hanteren gewicht van glas en de manier waarop het glas kan worden gezet of gemonteerd; tijdens de bouw, maar ook in de gebruiksfase van de bouw. 

    Ook wordt er steeds meer gewerkt met QR-codes op glas of het kozijn. De QR-code geeft productinformatie. Glaszetters bijvoorbeeld, gebruiken QR-codes die informatie laten zien over het projectnummer, de fasering, het type glas en het kozijnmerk. Dit heeft als bijkomend voordeel dat producten transparant en traceerbaar zijn, bijvoorbeeld om de fabrikant te achterhalen wanneer er problemen zijn of bij opnieuw bestellen (Houtwereld, 2021). 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Digitale systemen kunnen de beginnende beroepsbeoefenaar ondersteunen bij opname. Bijvoorbeeld: na inmeten wordt het glas besteld bij de glashandel die het glas vervolgens op maat aanlevert. Er zijn steeds meer apps in omloop die helpen als digitale opmeetassistent. De opname wordt direct doorgestuurd naar het digitale systeem om een offerte te maken, calculatie te doen en na afronding de facturatie te regelen. De beginnende beroepsbeoefenaar is in staat om met deze digitale systemen om te kunnen gaan. 

    Digitale systemen kunnen werkzaamheden vereenvoudigen. Deze systemen zijn bijvoorbeeld voorzien van een ordermodule waarmee binnen korte tijd complexe offertes berekend kunnen worden. Ook zijn deze systemen vaak verbonden met leveranciers, zodat bestellingen gemakkelijk geplaatst kunnen worden. Een ander voorbeeld is het gebruik van QR-codes op glasproducten. Die geven op een toegankelijke manier productinformatie weer en dat maakt het voor de beginnende beroepsbeoefenaar eenvoudiger om glasproducten na te bestellen. 

  • Wat verandert er?

    Voor de beginnende beroepsbeoefenaar ondersteunen digitale systemen met name de financiële administratie, calculatie en projectregistratie. Werken met digitale systemen houdt ook werken met tablets in, bijvoorbeeld voor opname bij een klant. 

    Slim werken vraagt om zorgvuldige afstemming met meerdere partijen in de bouwketen. Deze afstemming gebeurt steeds vaker via digitale systemen en software die meerdere partijen aan elkaar verbindt. Software voor bijvoorbeeld CAD-tekeningen is niet alleen een ontwerptool, het is ook een communicatietool. Beslissingen worden binnen CAD-programma’s genomen en niet meer gaandeweg het werkproces. Dit maakt dat de beginnende beroepsbeoefenaar voldoende bekwaam moet zijn om met CAD te werken. De faalkosten kunnen namelijk hoog zijn, omdat er met hoogwaardige, dure materialen wordt gewerkt.

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Beginnende beroepsbeoefenaars kunnen met digitale systemen werken, bijvoorbeeld voor het verwerken en inplannen van orders. Ze moeten ook kunnen werken met CAD-software voor het verwerken van CAD-tekeningen en het instellen en bedienen van CNC-machines. Voor het bedienen van CNC-bestuurde machines wordt de beginnende beroepsbeoefenaar vaak intern opgeleid.  

    Naast dat het voor de beginnende beroepsbeoefenaar belangrijk is om te kunnen werken met CAD-software voor het produceren van 3D-tekeningen, is afstemming met samenwerkende partijen van groot belang. Natuursteenbewerkers werken samen met onder anderen (interieur)architecten, interieurbouwers en keukenleveranciers aan projecten. Communicatie over het project, samen beslissingen nemen, afstemmen en actief informeren zijn van belang om de kwaliteit voor de (eind)klant te kunnen bieden. 

  • Wat verandert er?

    In een digitale samenleving worden digitale systemen steeds meer onmisbaar. Software voor projectmanagement, planning en samenwerking, zoals Trimble Connect, en cloudgebaseerde bouwmanagementsoftware maken de dagelijkse uitvoering van taken makkelijker doordat ze overzicht bieden. Ook krijgen beroepsbeoefenaars in plafond- en wandmontage steeds meer te maken met BIM-software, doordat 3D-tekeningen voor met name grote projecten hierin worden uitgewerkt en bijvoorbeeld prefabricage en robots aanstuurt. 


    Samenwerking met andere bouwpartijen in de keten wordt steeds belangrijker. BIM kan dat ook faciliteren. Met name bedrijven die werken met de prefab-methode leunen op BIM en werken binnen het systeem aan het 3D-ontwerp met andere partijen, zoals de architect, installateur en elektricien. Bijvoorbeeld het bepalen van de elektravoorziening vraagt om afstemming met elektriciens. Door afstemming kun je tot het beste ontwerp komen, passend bij de huidige duurzaamheidsnormen. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het zaak om te kunnen werken met softwaresystemen. De beginnende beroepsbeoefenaar werkt veel op locatie. Het uitlezen van een 3D-tekening op een tablet behoort tot de basistaken om de werkzaamheden te kunnen verrichten. Ook kunnen softwaresystemen helpen met het vastleggen van de uitgevoerde werkzaamheden, bijvoorbeeld ten behoeve van Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). 

    Ook de afstemming met de verschillende onderaannemers zoals installateurs en elektriciens vindt steeds meer plaats in de ontwerpfase van het bouwproject. Dit vraagt een andere houding dan wanneer de afstemming op de bouwplaats plaatsvindt. De beginnende beroepsbeoefenaar heeft minder te maken met onvoorziene omstandigheden op de bouwplaats, omdat veel beslissingen al in het ontwerp zijn genomen.

  • Wat verandert er?

    Digitale systemen ondersteunen dekvloerleggers bij de dagelijkse werkzaamheden op het gebied van projectmanagement, calculatie en administratie. Daarnaast maken ze steeds vaker gebruik van BIM-software voor het modelleren en beheren van bouwinformatie. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    De beginnende beroepsbeoefenaar heeft kennis van digitale systemen en software voor het plannen en coördineren van zijn werkzaamheden met andere partijen in de bouw. Dit is met name het geval bij grotere projecten die veel afstemming met verschillende partijen vereisen. Kennis van software is ook in het belang van het efficiënt kunnen uitvoeren van administratieve handelingen.  Vaardigheden zoals het lezen van 3D-tekeningen worden steeds belangrijker. Tekeningen worden steeds meer in een digitale omgeving gelezen en steeds minder op papier. 

  • Wat verandert er?

    Onderhouds- en verbouwbedrijven werken met veel verschillende digitale systemen, bijvoorbeeld voor projectmanagement. Deze projectmanagementtools helpen bij het stroomlijnen van processen, het verbeteren van communicatie met medewerkers en externe partijen. Digitale systemen zijn bij onderhouds- en verbouwbedrijven vaak een totaaloplossing, dus ondersteunen ze van opname en calculatie, en urenregistratie tot en met de facturatie. Voor veel bedrijven zijn deze tools inmiddels onmisbaar. Beginnende beroepsbeoefenaars hebben vaak een solistische functie en zijn veel onderweg. Zij werken vaak met een tablet om bijvoorbeeld een opname te doen of uitgevoerde werken te registreren voor de facturatie. 

    BIM wordt steeds meer gebruikt, al is dat vooral het geval bij grotere verbouwprojecten. Voor kleinere werkzaamheden loont het vaak niet, omdat er te veel tijd aan de voorkant van het project besteed wordt. Bedrijven die wel werken met BIM, zien dat zij nauwkeuriger en efficiënter kunnen plannen, ontwerpen en samenwerken tijdens bouwprojecten. Modelchecksoftware kan van het begin tot het einde van een project snel inzichtelijk maken of aan alle voorwaarden en eisen is voldaan. Door digitale ontwikkelingen is het mogelijk om een BIM-model op locatie realtime te benaderen. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    De beginnende beroepsbeoefenaars werken steeds meer met digitale systemen. Onderweg werken ze vooral met tablets voor het doornemen van de planning, het doorsturen van opnamebeelden, etc. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is digitale kennis nodig om met deze tools te werken en informatie door te kunnen geven naar het bedrijf. 

    BIM heeft impact op de manier waarop je met elkaar samenwerkt. Informatie deel je met meerdere partijen en deze partijen hebben ook toegang tot de ontwerpen en andere relevante informatie over het bouwproject. BIM en andere slimme systemen sturen daarnaast ook machines aan. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om met deze programma’s te kunnen werken en de juiste instellingen te kunnen invoeren. 

    Ook de manier van werken verandert met BIM: er wordt meer aandacht aan de ontwerpfase besteed en de meeste beslissingen worden in deze fase genomen. Het productieproces (met name prefab, zie Trend Prefab) volgt hieruit. Voor de beginnende beroepsbeoefenaars is het belangrijk om deze andere werkmethode te begrijpen, met name voor hen die werkzaam zijn bij verbouwbedrijven. 

  • Wat verandert er?

    Schilders gebruiken digitale systemen voor het opstellen van offertes en facturen, om materialen bij te houden en professionele documentatie te verstrekken aan klanten. Digitale meetinstrumenten zoals laserafstandmeters stellen de beginnende beroepsbeoefenaar in staat om nauwkeurige metingen van muren en plafonds te maken en dat helpt bij het exact bepalen van de hoeveelheid verf en materialen die nodig zijn. Ook digitale systemen voor projectmanagement worden veelvuldig gebruikt en ondersteunen bij het plannen, organiseren en beheren van schilderprojecten.

    Schilders maken gebruik van digitale tools waarmee ze kleuren kunnen visualiseren en ontwerpen voor specifieke ruimtes. Een aantal verfleveranciers en -aanbieders zoals Sigma (Visualize color, z.d.-b), Histor (Visualize color, z.d.-a) en Colora (Colora, z.d.) bieden deze tools aan om een betere beslissing te kunnen nemen over de kleurschema’s voordat het schilderwerk begint. Ook wordt er steeds meer gebruikgemaakt van digitale verfmengsystemen in verfwinkels. Deze systemen kunnen digitale kleurcodes omzetten in fysieke verfkleuren met hoge precisie. En Pantone heeft bijvoorbeeld de Pantone CAPSURE met bluetooth om vanaf iedere ondergrond, materiaal of stof snel en nauwkeurig de kleur te meten (Kleurgidsen.nl, z.d.). De Nix Sensor werkt op een vergelijkbare manier (Nix Sensor Ltd., 2023). 

    Daarnaast zijn er veel apps in omloop die de beginnende beroepsbeoefenaar helpen met het uitvoeren van inspecties, noties maken en foto’s uploaden. Dit vergemakkelijkt de communicatie met klanten en het documenteren van de voortgang van het werk.

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om met digitale systemen te kunnen werken, omdat die ook ondersteunen bij de werkzaamheden. Digitale systemen worden meer ingezet om klanten goed te kunnen adviseren en administratie en communicatie bij te houden. Voor de beginnende beroepsbeoefenaars houdt dat in dat zij digitale vaardigheden moeten hebben en onderhouden. Ook een nieuwsgierige houding naar apparaten en apps die helpen in visualisatie komt dit ten goede. 

  • Wat verandert er?

    Binnen de industriële lakverwerking wordt steeds meer gewerkt met geavanceerde digitale systemen, zoals digitale kleurmatchingsystemen. Deze systemen maken het mogelijk om nauwkeurigere en consistente kleurresultaten te behalen. Andere systemen waarmee wordt gewerkt zijn bijvoorbeeld spectrometers, om kleuren te meten en automatisch de juiste kleurformules te genereren.

    Digitalisering heeft ook een grote impact op hoe er wordt gecommuniceerd en samengewerkt. In een industriële omgeving maakt de beginnende beroepsbeoefenaar vaak deel uit van een productieketen. En in deze omgeving wordt er veel gewerkt met 3D-ontwerpen. Deze 3D-ontwerpen worden meestal in CAD uitgewerkt en zijn nodig om machines (CAM) in te stellen. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Het werk van de beginnende beroepsbeoefenaar is voornamelijk uitvoerend van aard. Het werken in en met digitale systemen wordt overigens belangrijker, omdat het de uitvoering van werkzaamheden kan ondersteunen en nodig is om bijvoorbeeld machines aan te sturen. Dit vraagt digitale kennis van apparaten en het kunnen instellen en uitlezen van deze digitale systemen. De beginnende beroepsbeoefenaar kan omgaan met CAD-CAM systemen.