Wat houdt 'Industrial robots' in?
Mens en machine werken in het marktsegment Afbouw & Onderhoud steeds meer met elkaar samen. De inzet van robots kan het bouwproces versnellen. Ondanks dat dit marktsegment niet voorloopt als het gaat om innovaties, zijn er de afgelopen jaren innovaties op de markt gekomen. Denk aan de supersnelle laadpaal voor elektrische vrachtwagens en bouwmachines en de verfrobot (Rabobank, 2022).
“Verandering in de vraag van materiaal heeft ook invloed op de expertise voor bewerking van het materiaal en de manieren waarop je het materiaal bewerkt. Het is bijvoorbeeld belangrijk om goede kennis van machines te hebben.”
Jamie Stolk, Vasto
Fysieke verlichting door inzet robots
Het voordeel van robots is dat ze niet onderhevig zijn aan weersinvloeden en werktijden, al dienen de robots nog steeds aangestuurd te worden. Aansturing van robots gebeurt steeds vaker op afstand door 5G-technologie (Engineers Online, z.d.). Het marktsegment Afbouw & Onderhoud gebruikt robots ook ter ondersteuning van de fysieke belasting en dat biedt voordelen voor efficiënter en veiliger werken.
Exoskelet
Wearable technologie, ofwel technologie die is ingebouwd in kleding of andere accessoires en die in contact blijft met het menselijk lichaam, wordt mondjesmaat toegepast. Door de toenemende aandacht voor ergonomie en veiligheid, zijn er steeds meer bedrijven die met exoskeletten experimenteren. Het exoskelet biedt ondersteuning in werkzaamheden boven het hoofd en aan wanden en kan verlichting geven bij tillen. TNO heeft testen gedaan met exoskletten die armondersteuningen bieden om nek en schouders te ontlasten. Romp-ondersteunende exoskeletten kunnen helpen om rugklachten te voorkomen. Er is een verschil tussen een actief en passief exoskelet. Passieve exoskeletten zijn er al een tijdje en de ervaringen zijn wisselend. Het actieve exoskelet wordt aangedreven door een 18V-accu en biedt meer gerichte ondersteuning (TNO, 2022).
“Het exoskelet wordt mondjesmaat gebruikt, omdat nog niet iedereen het nut ervan inziet.”
Gijs de Jong, Knauf
Wat is de impact van 'Industrial robots' op dossierniveau?
Ondanks dat robotisering nog niet op grote schaal wordt toegepast in het marktsegment Afbouw & Onderhoud, heeft het wel de aandacht doordat het voordelen biedt. Het veelal arbeidsintensieve werk vraagt om fysieke ondersteuning en verlichting. Duurzame inzetbaarheid is namelijk een groot aandachtspunt. Het exoskelet wordt mondjesmaat toegepast, dat heeft onder andere te maken met de investering en met dat beroepsbeoefenaars de voordelen er nog niet genoeg van inzien of die negeren; zij zijn er nog niet klaar voor.
-
Wat verandert er?
Het stukadoorsberoep is zwaar, zowel bij traditioneel als bij mechanisch stukadoorswerk. Vooral bij het traditionele stukadoorswerk moet vaak in ongemakkelijke houdingen worden gewerkt, met gedraaide nek en/of rug. Veel beginnende beroepsbeoefenaars in het stukadoorsberoep ervaren klachten door de fysieke belasting van de werkzaamheden. In 2022 heeft TNO testen gedaan bij stukadoors met exoskeletten en de resultaten zijn positief: het gebruik van het exoskelet gaat niet ten koste van de prestaties, de snelheid van werken en de kwaliteit van het werk. 65% van de stukadoors heeft aangegeven het exoskelet in de toekomst te willen gebruiken (TNO, 2022).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Het werk van beginnende beroepsbeoefenaars kent een hoge fysieke belasting, met name het boven het hoofd werken heeft nadelige effecten voor het lichaam. Het spaarbord moet vrij hoog gehouden worden, bij plafonds zeker, wat met een vol spaarbord een aanzienlijke inspanning vereist, met langdurige statische belasting van de armspieren. Exoskeletten bieden ondersteuning bij deze werkzaamheden en de beginnende beroepsbeoefenaar wordt daardoor minder vermoeid. Een exoskelet vraagt een investering van het bedrijf en de medewerker moet ervoor openstaan om er gebruik van te maken en zich het eigen te maken.
-
Wat verandert er?
De versmelting van mens en machine wordt steeds zichtbaarder. Technologie kan goed ondersteunen bij het verlichten van de fysieke belasting van beginnende beroepsbeoefenaars. Repetitieve taken die fysiek zeer belastend kunnen zijn, worden steeds vaker overgenomen door (op afstand bestuurbare) machines.
Boorrobot
Voor boven het hoofd werken heeft de markt een aantal oplossingen. Hilti heeft de Hilti Jaibot: een boorrobot die repetitief boorwerk automatiseert (Hilti Nederland, z.d.). De boorrobot werkt BIM-to-field. Oftewel, BIM stuurt de boorrobot aan waardoor de robot secuur en snel kan werken. En ook pluggenfabrikant Fischer heeft een robot op de markt gebracht die gaten boort en ankers plaatst. De boorrobot wordt in een digitaal platform geprogrammeerd en rijdt vervolgens autonoom over de bouwplaats (Van Der Zee, 2024).
Exoskelet
Het exoskelet doet ook zijn intrede in het beroep van de plafond- en wandmonteur. In 2023 is het exoskelet ExoActive van Festool op de markt gekomen en dat verlicht het bovenhands werken. Voorheen was er nog geen goede oplossing die hierin kon voorzien. Omdat dit exoskelet actief ondersteunt, zijn werkzaamheden aan muren en plafonds niet te inspannend (Festool, z.d.).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
De bediening van de robot kan via het digitale systeem, zoals BIM, plaatsvinden en/of via tablets waarin de aansturing is geprogrammeerd. Deze werkzaamheden worden met name door een operator gedaan, maar voor de beginnende beroepsbeoefenaar biedt het een oplossing om repetitieve taken aan de robot uit te besteden. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar kan het van belang zijn om op de hoogte zijn van de werkwijze van de robot om nametingen te kunnen doen en het geleverde werk te controleren.
Het werken met een exoskelet gaat wijdverbreid plaatsvinden, om ergonomische redenen. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het zaak om het exoskelet op de juiste manier in te stellen, om maximaal profijt te hebben van het uitvoeren van de werkzaamheden.
-
Wat verandert er?
Het beroep van de dekvloerlegger is fysiek zwaar en dan gaat het met name over het vullen van de menger. De zakken cement moeten naar de menger worden gedragen en daarin geleegd. Het verspreiden en egaliseren is zwaar werk en bij het afreien wordt er op de knieën gewerkt. Er komen steeds meer technologische oplossingen om deze fysiek zware en repetitieve taken te verlichten. Lomar is een afreirobot die vloerspecie uitvlakt, egaliseert en verdicht. Deze robot is ook geschikt voor gebruik in kleine ruimtes en voor vloeren met een hellingshoek (Lantink Service, 2019).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Werken met robots betekent ook aansturing van robots. Robots beschikken over een touchscreen en kunnen via het touchscreen ingesteld worden. Veel robots werken vervolgens autonoom. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om de robot te kunnen instellen, de instellingen te controleren en het werk dat de robot uitvoert te controleren op kwaliteit en juistheid.
-
Wat verandert er?
Robotisering is nog niet groot in het vakgebied van de schilder.
Verfrobot
In de markt wordt wel geëxperimenteerd met verfrobots, zoals experimenten met de verfrobot Paco. Paco neemt de vakman het repetitieve werk uit handen. De verfrobot kan nu tot 3,5 meter hoogte met een spuitpistool verf aanbrengen en in de toekomst ook schuren, verfrollen en pleisteren. Ook kan Paco een voorraad van vijftien liter watergedragen verf vervoeren (Schildersvakkrant, 2022).
Exoskelet
Na een uitgebreid testtraject in samenwerking met Festool en onderzoeker dr. Andreas Argubi-Wollesen van ExoIQ, is eind 2023 het eerste actieve exoskelet voor bovenhandse werkzaamheden gelanceerd (Onderhoudnl, 2024). Vooral voor schilders die veel werken met rollers op muren en plafonds, biedt een exoskelet uitkomst. Een exoskelet is een uitwendig 'harnas' dat ondersteuning biedt en het lichaam beschermt tegen overbelasting bij repetitieve taken en werkzaamheden boven schouderhoogte. Hoewel een exoskelet in verwante branches niet nieuw is, is dit ontwikkelde exoskelet het eerste met actieve ondersteuning op basis van een accu. Dat betekent dat de gebruiker geen tegendruk voelt bij een neerwaartse beweging, zoals dat bij oudere, passieve exoskeletten wel het geval is. Ook kan het systeem ‘gepauzeerd’ worden, waardoor er makkelijk gewisseld kan worden tussen ondersteuning wanneer je dit nodig hebt en geen ondersteuning.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Voor de beginnende beroepsbeoefenaar kan een verfrobot een uitkomst bieden voor repetitieve schildertaken. Ook een exoskelet kan ondersteuning bieden bij zulke werkzaamheden. Beide technologieën worden (nog) niet veel gebruikt, maar worden steeds toegankelijker. Voor de beginnende beroepsbeoefenaars houdt dat in dat ze zich moeten bekwamen in het aan- en bijsturen van machines. Dit vraagt ook om meer tussentijdse kwaliteitscontrole.
-
Wat verandert er?
Robotisering en automatisering spelen een grote rol in industriële lakverwerking. Productiebedrijven met een constante stroom bijvoorbeeld, kunnen goed robotiseren. In deze omgevingen wordt natlakken en stralen veelal met robots gedaan. Kuka (KUKA AG, 2022) en Fanuc (FANUC Europe, z.d.) leveren spuitrobots voor de industrie. De robots zijn geoptimaliseerd voor het spuitproces met wateroplosbare verf en voor poedertoepassingen. De groei van het aantal robots heeft meerdere voordelen: industriële lakverwerkers worden minder blootgesteld aan potentieel schadelijke dampen, robots zijn niet afhankelijk van werktijden en ze werken nauwkeurig en precies.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Robots moeten ingesteld en aangestuurd worden. De bediening van machines kan tot op zekere hoogte door een industriële lakverwerker gedaan worden. Het werk dient (steekproefsgewijs) gecontroleerd te worden.
