Kunstmatige intelligentie in Personenvervoer
De ontwikkeling en integratie van voertuigen die volledig in staat zijn om beslissingen te nemen op de weg kan de manier waarop het wegvervoer interacteert met andere weggebruikers fundamenteel veranderen. Het meest in het oog springende voorbeeld van KI binnen de transportsector is de zelfrijdende auto. Niet alleen voor personenvervoer, maar ook voor bestelauto’s en vrachtwagens. Vandaag de dag kunnen auto’s zichzelf al parkeren en bestuurders alarmeren over objecten rond de auto. (WRR, 2021.) Autonome voertuigen kunnen het transport veranderen door de rol van arbeid initieel te veranderen. Echter, de adoptie van autonome voertuigen zal geleidelijk verlopen. Het zal nog tot ver na 2025 duren voordat de techniek, de wetgeving, de transportsector en de samenleving klaar zijn voor voertuigen zonder bestuurder.
Autonoom rijden kent vijf niveaus.
- Vanaf niveau 1; rijondersteuning: de auto heeft een systeem dat in bepaalde situaties automatisch kan remmen of accelereren. Denk aan adaptive cruise control (ACC), die de afstand tot de voorligger automatisch regelt. Of aan een inparkeerhulp.
- Vanaf niveau 2: gedeeltelijke autonomie (hands-off): de auto is voorzien van één of meer systemen om automatisch te remmen, accelereren en sturen. De bestuurder moet wel alert blijven en kan de controle weer overnemen door het stuur aan te raken.
- Vanaf niveau 3: voorwaardelijke autonomie: de auto kan in een niet-complexe omgeving, zoals een snelweg, veilig en gecontroleerd accelereren, remmen en sturen. De bestuurder hoeft zijn ogen in die situatie niet meer op de weg te houden (eyes-off). In complexe situaties (bijvoorbeeld in stadsverkeer en bij wegwerkzaamheden) moet de bestuurder de controle weer overpakken.
- Vanaf niveau 4: hoge mate van autonomie: de auto is volledig autonoom en in vrijwel alle situaties in staat volledig zelfstandig te rijden. Alleen in extreme situaties (bijvoorbeeld bij noodweer of een slecht wegdek met ontbrekende markeringen) moet de bestuurder de controle overnemen. Lukt dit niet, dan brengt de auto zichzelf veilig tot stilstand.
- Op niveau 5: volledige autonomie: de ultieme zelfrijdende auto die in alle situaties volledig zelfstandig rijdt en in principe dan ook geen stuur heeft. De auto regelt alles (Innovam, 2019).
De zelfrijdende (autonome) auto heeft nog een lange weg te gaan. PwC verwacht dat in 2025 alle nieuw verkochte personenauto’s beschikken over minimaal niveau 1. (SBB, 2021)
Toepassingen
-
Wat houdt het in?
(Semi)zelfrijdende auto’s zijn uitgerust met meerdere camera’s om de omgeving in kaart te brengen en daarbinnen objecten, wegmarkeringen, verkeersborden en stoplichten te herkennen. De automodellen zitten vol sensoren en kunnen zelfstandig van rijstrook wisselen. Als de auto bij een zebrapad komt, laat hij voetgangers en hun honden voorgaan en geeft daarna pas gas. Om auto’s die met knipperende alarmlichten in het midden van de straat geparkeerd staan, rijdt hij heen. Dat wil niet zeggen dat zich geen problemen voordoen. (The New York Times, 2022)
Input
-
Visuele gegevens
-
Auditieve gegevens
Technologie
-
Computer vision
Output
-
Automation
-
-
Wat houdt het in?
Cruise is een van de bedrijven die bezig zijn zelfsturende taxi’s in te zetten in grote Amerikaanse steden. Waymo, dat eigendom is van het moederbedrijf van Google, is ook bezig zelfsturende auto’s in San Francisco verder te ontwikkelen. Uber is begonnen met het aanbieden van robottaxidiensten in de Amerikaanse stad Las Vegas. Uber heeft ook plannen om de taxidienst uit te breiden naar andere steden in de Verenigde Staten, waaronder Los Angeles. Het bedrijf is een samenwerking aangegaan met Motional. De autonome voertuigen beschikken begin 2023 vooralsnog over een veiligheidschauffeur. Motional biedt zijn diensten ook aan Lyft aan, een van de voornaamste concurrenten van Uber.
In en rond San Francisco rijden robottaxi's, vaak zelfs zonder testchauffeur achter het stuur. In de praktijk leveren die auto's allerlei overlast op. Er ontstaan verkeersongelukken, maar ook staan de auto's soms zonder reden midden op de weg stil. In een brief aan de staat Californië roept San Francisco op tot het staken van de uitbreidingsplannen van Cruise en Google-zusterbedrijf Waymo, de marktleiders op het gebied van zelfrijdende auto's. San Francisco riep in de winter 2023 op tot een beperkte uitrol van robottaxi's, in plaats van "onbeperkte toezeggingen". (RTL Nieuws, 2023)
Ook in China zijn er volop ontwikkelingen als het gaat om autonoom rijdend personenvervoer. Zo heeft Toyota heeft eerder zijn autonoom rijdend, elektrische aangedreven shuttlebusje in aangepaste vorm ingezet voor het vervoer van atleten tijdens de Olympische en Paralympische Spelen in Tokyo. (DPG Media Privacy Gate, 2019)
Input
-
Visuele gegevens
Technologie
-
Computer vision
Output
-
Automation
-
Impact op het werkveld van personenvervoer
Impact op werkprocessen
De verwachting is dat het beroep van chauffeur (op termijn) door automatisch rijden een andere invulling krijgt: de chauffeur als operator (iemand die een apparaat of een installatie bedient) in plaats van bestuurder. Chauffeurs met autonome voertuigen krijgen een meer toezichthoudende rol. Ze moeten in staat zijn om de prestaties van het autonome systeem te monitoren, waakzaam zijn voor eventuele fouten of onverwachte situaties, en indien nodig ingrijpen of het voertuig overnemen.
Impact op vaardigheden
Chauffeurs kunnen in plaats van rijden zich meer richten op taken zoals het toezicht houden op autonome systemen, het oplossen van technische problemen of het bieden van klantenservice aan passagiers. Dit betekent dat ze een vriendelijke en professionele houding moeten hebben, vragen van passagiers moeten beantwoorden, reisadvies kunnen geven en eventuele problemen onderweg kunnen oplossen.
Chauffeurs moeten beschikken over enige technische vaardigheden. Ze moeten vertrouwd raken met de technologie die autonome voertuigen aandrijft, inclusief sensoren, camera's en radarsystemen. Ze moeten weten hoe ze deze systemen kunnen bedienen, controleren en begrijpen om te kunnen communiceren met het voertuig en mogelijke technische problemen op te lossen. Ook moeten ze kennis hebben van de noodprocedures, zoals het evacueren van passagiers, eerste hulp verlenen en communiceren met hulpdiensten, indien nodig. Ook dienen ze te beschikken over goede communicatievaardigheden, zowel mondeling als schriftelijk. Dit kan belangrijk zijn om informatie uit te wisselen, problemen te rapporteren en te zorgen voor een goede coördinatie binnen het transportnetwerk.