Kunstmatige intelligentie in Ruimtelijke vormgeving en realisatie
KI ondersteunt binnen ruimtelijke vormgeving en realisatie in het ontwerpproces. Het helpt ontwerpers bij het analyseren van eerdere ontwerpgegevens, het identificeren van patronen en het suggereren van ontwerpoplossingen op basis van best practices en gebruikersvoorkeuren. Daarnaast wordt het ingezet om generatieve ontwerpsystemen te creëren. Hierbij wordt KI ingezet om iteratieve ontwerpprocessen uit te voeren, waarbij verschillende ontwerpen worden gegenereerd, geëvalueerd en geoptimaliseerd om het beste ontwerp te vinden op basis van vooraf gedefinieerde doelen en criteria.
Verder wordt KI ingezet grote hoeveelheden ruimtelijke gegevens analyseren om trends en patronen te identificeren, zoals het gebruik van gebouwen in een stad, de verdeling van openbare ruimtes, of het verkeersgedrag op bepaalde locaties. Deze inzichten kunnen helpen bij het nemen van beslissingen tijdens het ontwerpproces.
Toepassingen
-
Wat houdt het in?
De PPDS Intelligent Signage Solution is een KI-aangedreven digital signage-oplossing die Philips digital signage combineert met intelligente, contextbewuste software en cameratechnologieën. Het is ontworpen om de omnichannelstrategie van de klant naar een hoger niveau te tillen en een ervaring te creëren die online niet haalbaar is (Stevens, 2021). Met de oplossing kunnen retailers hun marketingboodschap afstemmen op de informatie die ze hebben over hun klanten. Zo is het mogelijk het aantal bezoekers te meten en die te classificeren op uiterlijke kenmerken (geslacht en leeftijdscategorie). Ook de tijd die klanten doorbrengen in een winkel, hun aandachtsspanne en de wachttijden zijn te verwerken. Analyse van deze gegevens kunnen retailers gebruiken in het winkelontwerp, de inzet van personeel en het anticiperen op drukke locaties in de winkelomgeving (Stevens, 2021).
Input
-
Visuele gegevens
Output
-
Perception
-
Suggestion
Technologie
-
Computer vision
-
-
Wat houdt het in?
Met een KI-toepassing voor search optimizers kun je de relaties tussen sites, inhoud van pagina's, en zoekmachinerankings analyseren. Dit wordt op verschillende manieren ingezet namelijk:
- Kansen identificeren. Het bepalen van de juiste onderwerpen om met inhoud aan te sluiten op de doelgroep. Kunstmatige intelligentie identificeert trending onderwerpen in een branche en signaleert gaten in de markt om de effectiefste onderwerpen voor de content te bepalen.
- Geoptimaliseerde conversie. Niet alle bezoeken aan websites zorgen dat gebruikers bestellingen plaatsen of een e-mailadres achterlaten. Alleen het juiste verkeer resulteert in conversies en een duurzaam contact. KI biedt on-page-optimalisaties om ervoor te zorgen dat de pagina's de doelen bereiken waar het bedrijf naar op zoek is.
- Inhoud vernieuwen. De meeste contentpagina’s die zijn ontwikkeld en gepubliceerd, houdt men niet (altijd) meer bij. Gebruik daarom dynamische optimalisatie-updates en vernieuwde links, geleverd door KI, en de link nieuwe content om pagina's sneller te laten ranken.
- Automatisering. De zoekoptimalisatie automatiseren (BrightEdge, z.d.).
“Bijvoorbeeld Drukwerkdeal, dat zijn fuiken van data, omdat iedereen daar bestelt. Zij kunnen veel beter bepalen hoe ze gaan inkopen. Dat kan KI-software voor ze uitrekenen. Ze kunnen zelfs bepalen welke machines ze moeten gaan kopen en welke markten ze moeten bedienen.” – Alex Kunst, communicatiespecialist
Input
-
Tekstuele gegevens
Output
-
Suggestion
Technologie
-
Tekst mining
-
Data mining
-
Wat houdt het in?
Tekst-naar-code-conversie is mogelijk door generatieve KI. KI-geoptimaliseerde codegeneratoren zijn in staat codes aan te vullen en aangepaste modelsuggesties te doen (Dilmegani, 2023). Een voorbeeld hiervan is de GPT-4 die van een schets op een papiertje een functionele website (HTML/CSS/JS) maakt. Dus je maakt een schets op papier, maakt een foto daarvan en GPT-4 schrijft vervolgens de (werkende) code om die website te maken. Wanneer je dit idee extrapoleert, zijn de mogelijkheden enorm. Websitebouwers opgelet (Jarno,2022).
Input
-
Tekstuele gegevens
Output
-
Automation
Technologie
-
Speech processing
-
Data mining
-
-
Wat houdt het in?
Met deze toepassing kan de ruimtelijke vormgever inspiratie vinden en kleuren bedenken voor paletten, verlopen, achtergronden, tekst en meer. Er zijn diverse websites en platforms die deze tool aanbieden. De software laat direct meerdere kleuren en bijpassende combinaties zien. Ook kan zelf een kleurcode ingevuld worden om te kijken welke kleuren daarbij aansluiten. Dit bespaart tijd in het vinden van nieuwe kleurcombinaties (Hotpot.ai, z.d.). Andere toepassingen op dit gebied zijn bijvoorbeeld Mycolor.space, Adobe Express, Canva en Colormind.
Input
-
Tekstuele gegevens
Output
-
Automation
Technologie
-
Tekst mining
-
-
Wat houdt het in?
Deepfake is een technologie die gebruikmaakt van kunstmatige intelligentie om realistische nepvideo's, audio's of afbeeldingen te genereren. Het is een samentrekking van de termen "deep learning" en "fake." Met deepfake-technologie kunnen gezichten en stemmen van mensen in bestaande media worden vervangen door die van andere personen, waardoor het lijkt alsof de persoon in de nepcontent dingen zegt of doet die in werkelijkheid nooit hebben plaatsgevonden.
“Voor het deepfakeproces hebben we veel beeldinformatie, gezichten, nodig. Aan de hand van al die beelden van gezichten gaat een computer rekenen; we noemen dat trainen. De computer probeert dingen te verbinden en kan dat ook meenemen naar de volgende ‘ronde’. Dus hij leert van het proces en onthoudt dat en kan zichzelf daarin sturen. Hij vergelijkt het continu met wat het zou moeten zijn. Stel: je hebt veel beelden van een appel, dan controleert die continu, lijkt mijn appel nog op een appel? Soms gaat dat fout en stuurt die dat bij.” – Bob de Jong, deepfake- en AI-artist bij Revel AI.
Deepfakes kunnen verschillend worden ingezet. Hoe zou het bijvoorbeeld zijn geweest als bij de BOOS-uitzending over seksueel grensoverschrijdend gedrag bij televisieprogramma The Voice niet de stemmen van de slachtoffers waren vervormd en niet alleen hun schaduw was getoond, maar als dit synthetische personen waren? De e-mails en brieven werden immers ook al voorgelezen door acteurs. Anno 2022 is het gebruik van de deepfake hiervoor nog maar een kleine stap. Het MIT-rapport schrijft dat je ook deepfakes kunt inzetten tegen onrecht, zoals in de film Welcome to Chechnya waar deepfakes worden gebruikt om de identiteit van vervolgde LHBTQ+-Tsjetsjenen te beschermen. De regisseur vond meerdere queeractivisten in NYC die "hun gezicht uit wilden lenen" aan het project als een activistisch gebaar (Vreekamp,2022).
Input
-
Visuele gegevens
Output
-
Automation
Technologie
-
Computer vision
-
-
Wat houdt het in?
Immersive experiences (IX) zien we steeds vaker terug in creatieve concepten. Denk aan toepassingen als virtual reality, 360 gradenbeeld/video, augmented reality, chatbots, interacterende animatie en games. Wereldwijd wordt IX gezien als een van de drijfveren achter de derde grote digitale transitie (Web3), die een grote weerslag zal hebben op ons dagelijks leven, ons werken, leren en recreëren (CLICKNL, z.d.).
“Immersieve technologieën, of extended reality (XR), is eigenlijk het spectrum van augmented reality tot en met virtual reality. Iets meer gedefinieerd gaat het over ervaringen die digitaal zijn, maar waarbij de deelnemer echt onderdeel wordt van die ervaring. Dat is echt in groot contrast met een YouTube-video of een podcast luisteren of naar de bioscoop gaan. Dat is een passieve belevingsvorm.” – Rufus Baas, kwartiermaker innovatie bij Mediacollege Amsterdam
Bij diverse technologieën kan kunstmatige intelligentie op meerdere manieren een rol spelen, zoals Frank Visser, werkzaam bij Media Perspectives toelicht: “Ik denk dat KI daarin een rol kan spelen in de actie. Het genereren van de omgeving, het genereren van werelden en interactiepatronen.”
De toepassingen van generatieve KI kun je gebruiken om deze omgevingen en werelden vorm te geven. Dit zie je terug in uitingen als de Metaverse. Daarnaast kun je KI gebruiken om alle data die ze genereert op te halen en te combineren tot bruikbare informatie.
Metaverse, Web3 en Immersive 3D
Voor sommigen zijn de begrippen ‘Web3’ en ‘Metaverse’ hetzelfde, voor anderen zit er verschil in. Beide begrippen kennen nog geen vaste beschrijving of definitie. Een definitieve realisatie is nog in ontwikkeling. Meer lezen over mogelijke scenario’s hoe de Metaverse zich kan ontwikkelen? Lees hier recente rapporten van het Copenhagen Institute For Future Studies (Eight Media, 2023) (Jenny, 2022).
De term ‘Metaverse’ werd in 1992 al bedacht door auteur Neal Stephenson. Hij gebruikte die in zijn sciencefictionroman Snow Crash. In zijn boek verwees Stephenson naar de Metaverse als een allesomvattende digitale wereld die parallel aan de echte wereld bestaat. Nu kennen wij de Metaverse in wezen als een heel virtueel universum, dat elementen van de echte wereld nabootst, maar ook onmogelijkheden uit de echte wereld mogelijk maakt (Amos, 2022) (Joshi, 2022). De Metaverse maakt gebruik van verschillende technologieën, zoals: Kunstmatige intelligentie, Virtual reality (VR), Augmented reality (AR), 3D-animatie en Blockchain.
Input
-
Visuele gegevens
Output
-
Automation
Technologie
-
Tekst mining
-
Data mining
-
Impact op het werkveld van de ruimtelijke vormgever
Impact op werkprocessen
Bij het ontwerp en de instellingen van websites dient er rekening gehouden te worden met welke data er beschikbaar zijn en hoe je die dient te verwerken in een (digitaal) ontwerp. Daarnaast is kunstmatige intelligentie toe te passen bij het vergemakkelijken van het bouwen van websites. Je maakt een schets op papier, maakt een foto, uploadt die in GPT-4 en die schrijft vervolgens de (werkende) code om die website te maken. Dit vergemakkelijkt het bouwproces en laat het ontwerp dicht aansluiten bij de realisatie. Om geïnspireerd te raken welke kleuren of combinaties interessant zijn om toe te voegen, bestaan er KI-tools om geautomatiseerd kleuren te creëren. Dit kan helpen bij het uitbreiden van een vernieuwend ruimtelijk ontwerp en het creëren van een aanvullend moodboard.
Naast ondersteuning in 2D-design, heeft de ontwikkeling van 3D-design, zoals immersive content, een belangrijke impact. Momenteel kennen we binnen de immersive technology toepassingen als virtual reality (VR), waarbij vooral getrackt en getraceerd wordt. Denk aan hoofdbewegingen of handbewegingen vanuit controllers, waardoor het beeld met je bewegingen meebeweegt. VR-brillen hebben al eye tracking en facial tracking, maar nieuwe brillen en controllers kunnen ook hartslagen, lichaamstemperatuur en je lengte meten. Rufus Baas, kwartiermaker innovatie bij Mediacollege Amsterdam, vertelt:
“Met KI-modellen kan eigenlijk al die gecombineerde informatie leiden tot een inschatting van een computer hoe iemand er verder nog uitziet of nog verder gaat handelen. Dat is eigenlijk kennis die de deelnemer zelf niet eens heeft. En dat maakt het mogelijk met complexe modellen om voorspellingen te gaan maken en om de content dynamisch aan te passen aan de deelnemer.”
Met het voorbeeld dat Baas beschrijft, kun je kijken naar de technologieën die deze toepassingen hebben, kijken naar welke data je kunt ophalen, maar ook hoe je deze data inzichtelijk maakt voor de gebruiker. Hoe ga je bijvoorbeeld zichtbaar maken wat een hartslag is in een game voor een kind? Dat is het onderscheid tussen technologieën en content genereren.
“De content is wat je vervolgens gaat doen met de technologie. Bij het hartslagvoorbeeld kan je zeggen dat de technologie het mogelijk maakt om die hartslag uit te meten. De tweede vraag is: wat doe je dan vervolgens met die data? Maak je dat zichtbaar? Of is dat onder de motorkap? Verwerk je dat puur voor die ervaring op dat moment of verzamel je dat allemaal om met alle data van alle gebruikers die je hebt een model te creëren dat weer voorspellend kan werken voor nieuwe gebruikers? En hoe minder zichtbaar het natuurlijk is, hoe minder je bewust bent wat je als gebruiker ook bijdraagt aan zo’n model.”
De informatie die je ophaalt komt uit de gebruikersgeschiedenis, maar ook uit aanvullende algemene (ingekochte) data. “Google slaat een profiel op wat jij allemaal gezocht hebt. Zo doet Netflix het ook, die kijkt wat heb je gekeken, wat heb je afgekeken, wat heb je geliket. Dat is een belangrijke bron van informatie. Dit wordt vaak aangevuld met algemene informatie, bijvoorbeeld waar je bent (je locatie), wat je nationaliteit is en allerlei dingen die gewoon op basis van je IP-adres te achterhalen zijn”, vertelt Koen van Turnhout, lector Human Experience & Media Design aan de Hogeschool Utrecht.
Die data zijn onderdeel van een hele nieuwe industrie, de datahandel. Niemand lijkt hier zicht op te hebben, maar juist de combinatie van data uit eigen bron en aangekochte data (wat heb je laatst online gekocht, wat luister je voor muziek, etc.) kan in designprocessen belangrijk zijn. Van Turnhout legt uit: “Datahandel is een industrie, het is gewoon geld waard. Er zijn bedrijven die zich specialiseren in het verzamelen van data over jou. Dat gaat dan niet specifiek over jou persoonlijk, maar uiteindelijk over iedereen.”
Invoelen in de doelgroep en opdrachtgever voor juiste interactiemodel
Ton van Mil, werkzaam bij Media Perspectives, vertelt over eerdere onderzoeken die laten zien hoe je design en data kunt combineren. “Er is een wat ouder onderzoek vanuit de Universiteit van Utrecht om mensen te helpen die moeten revalideren van een gebroken heup. Zij hebben de neiging om niet te bewegen, omdat dit verschrikkelijk veel pijn doet, maar voor het herstel is beweging belangrijk. Om een oplossing te bieden worden digitale omgevingen gegenereerd, gebaseerd op favoriete omgevingen van de patiënten. Zo worden patiënten in een digitale wereld gestimuleerd te bewegen, maar op een aangename manier.”
Uiteindelijk is het belangrijk om te onderzoeken op welke interactiestructuur de patiënt reageert, waar de opdrachtgever naar op zoek is en of het ook medisch werkt. De data van het fysieke stelsel van botten, spieren, etc., de gegevens van bewegingen en het meten van het engagement dat in het spel ontstaat, kun je aan elkaar koppelden om te kijken of het gaat werken.
Van Mil vertelt“Dat is een complex geheel, het creëren van een medische behandeling binnen een game, dát zijn eigenlijk de revolutionaire dingen.”
Bij het maken van de game zit daadwerkelijk een bewegingswetenschapper met een gamedesigner, waarbij de een zich stort op het creëren van prikkels om iemand in beweging te krijgen, en de ander bezig is met te kijken of deze game daadwerkelijk werkt als een medische behandeling. “Dit zijn de echte toepassingen waarom je KI nodig hebt in het designproces”, vertelt Van Mil.
Nieuw | Scripts en scenario’s schrijven
Voor het schrijven van scripts kun je inspiratie halen uit KI-tools als text-to-text-generators die helpen in het schrijfproces. Voor deze toepassingen is het belangrijk een AR-omgeving te kunnen realiseren, maar de uitdaging zit in het schrijven van complete scenario’s waarop je games kunt bouwen.
“Het maken van dat soort scenario’s en dat soort scripts, dat is echt werk dat er aankomt. Je kan een script schrijven voor medische toepassingen, maar dit kan ook worden toegepast binnen bijvoorbeeld retail. Als je dit bij een supermarkt neer gaat zetten als systeem om straks een nog betere winkelindeling te maken, dan gebeurt precies hetzelfde. Er worden interacties uitgelokt die worden bedacht en vervolgens in een scenario uitgewerkt.” – Ton van Mil, Media Perspectives
Uiteindelijk is het schrijven van scenario’s en scripts voor digitale immersive content een nieuwe blended manier van werken.
Van Mil vertelt:“Ontwerpprocessen worden gedynamiseerd, en moeten dus ook als een script, als een scenario, opgebouwd worden om daar actief in te kunnen zijn.” Dit zou kunnen leiden tot functievermengingen van vakprofessionals en het inrichten van deze scenario’s. “Als iemand opgeleid is als beveiliger en kijkt naar bewegingen van groepen van mensen op afwijkend gedrag, dan zou die best geschikt kunnen zijn om editor te zijn van het bewegingsscenario”, vindt Van Mil.
Wat begon met de open vraag “Kunnen jullie iets magisch maken voor de feestdagen?”
Bekijk de inspirerende video | De Bijenkorf creëerde samen met DEPT een magische digitale experience. DEPT heeft tijdens het ontwerpproces via artdirection en een storyboard een visueel en interactief concept ontworpen om een magische commerce experience te realiseren waar 2D en 3D samen zijn gerealiseerd (Deptagency, 2023).
Impact vaardigheden
Om goed aan te sluiten bij de doelgroep of klant is het belangrijk als ontwerper te weten welke behoeftes en motivaties er zijn. In het boek The Art of AI weet schrijver Laurens Vreekamp dit mooi te verwoorden:
143: “Het begrijpen van je publiek helpt om een idee voor een verhaal of concept op waarde te kunnen schatten. Wanneer je je gebruikers goed observeert, naar ze luistert en naar hun gedrag kijkt, zul je hun motivaties, frustraties en wensen beter (gaan) begrijpen. Het actief verzamelen van userfeedback en faciliteren van online conversaties helpt daar natuurlijk bij. En dat is precies ook wat je dient te doen in deze understanding fase van je ontwerpproces.”
Kunstmatige intelligentie kan helpen om dit te achterhalen en de bevindingen mee te nemen in het ontwerp. Communicatiespecialist Alex Kunst vertelt hoe dit bijvoorbeeld in webdesign geautomatiseerd is.
“De data die internetdrukkerijen verzamelen, geven veel kans om slim op de vraag van de consument in te spelen. Sterker nog: je ziet dat als het bedrijf bepaalde producten niet op voorraad heeft, de website automatisch verandert. Dan wordt een ander item meer aanbevolen en als er een machine bijvoorbeeld uitvalt, dan verandert het aanbod op de website ook.”