KI Algemeen

Ook het begrijpen van de ethische implicaties en sociale impact van KI is van groot belang in het beroepsonderwijs. KI brengt vragen met zich mee over privacy, veiligheid, bias, werkgelegenheid en verantwoordelijkheid. Het is van cruciaal belang dat onderwijsinstellingen studenten opleiden om op een verantwoorde en ethische manier met KI-technologieën om te gaan, zodat zij kunnen bijdragen aan een inclusieve en duurzame digitale samenleving.

Als stakeholders in het beroepsonderwijs is het van belang om te begrijpen hoe kunstmatige intelligentie de vaardigheden en banen van de toekomst beïnvloedt. Door samen te werken met de industrie en relevante belanghebbenden, kunnen onderwijsinstellingen curricula ontwikkelen die inspelen op de behoeften van de arbeidsmarkt en studenten voorbereiden op de KI-gedreven wereld van morgen.

In onze snel veranderende wereld speelt kunstmatige intelligentie een steeds prominentere rol, met diverse toepassingen in verschillende sectoren. Hoewel KI-technologieën duidelijke voordelen hebben, zorgen ze ook voor veel verschillende ethische, juridische en sociale vraagstukken. Naarmate kunstmatige intelligentie zich blijft ontwikkelen en geavanceerder raakt, is het essentieel om de mogelijke ethische dilemma's, juridische uitdagingen en bredere maatschappelijke implicaties die gepaard gaan met de implementatie ervan aan te pakken en bespreekbaar te maken.

Ethische aspecten

Bij de ethische aspecten van kunstmatige intelligentie komen verschillende belangrijke onderwerpen aan bod, waaronder verantwoordelijkheid, besluitvorming, discriminatie, bias, privacy en gegevensbescherming. Aangezien we KI-systemen trainen met grote hoeveelheden data, bestaat het risico dat ze onbedoeld vooroordelen en discriminatie reproduceren. Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat we KI-systemen ontwerpen die vooroordelen vermijden en eerlijke uitkomsten garanderen. KI-systemen kunnen ook aanzienlijke gevolgen hebben voor het recht op privacy en voor gegevensbescherming. Men kan het bijvoorbeeld gebruiken bij gezichtsherkenning. Daarnaast maakt KI het mogelijk om de informatie die iemand deelt te verwerken tot nieuwe gegevens, wat kan leiden tot resultaten die je niet verwacht. Het is van groot belang dat de besluitvorming van KI-systemen in lijn is met menselijke normen en waarden, waarbij transparantie over de besluitvormingsprocessen cruciaal is. (Europees Parlement, 2022)

Juridische aspecten

Op juridisch gebied roept kunstmatige intelligentie vragen op over aansprakelijkheid, schadevergoeding, intellectuele eigendom, auteursrecht en regulering. Wie is er verantwoordelijk voor de acties en gevolgen van autonome KI-systemen? Bijvoorbeeld: wie is verantwoordelijk als een autonoom voertuig een ongeluk veroorzaakt? Moeten KI-systemen auteursrechten hebben op hun gegenereerde inhoud? Deze ingewikkelde vragen vereisen dat we met elkaar hierover in gesprek gaan op nationaal en internationaal niveau, om te komen tot duidelijkheid en regels die uniform overal van toepassing zijn.

Sociale aspecten

Bij de sociale aspecten van kunstmatige intelligentie komen onder andere werkgelegenheid en de arbeidsmarkt, toegankelijkheid van technologie, veranderingen in de aard van werk en de invloed op menselijke relaties en interacties aan bod. Sociale en economische ongelijkheden kunnen ervoor zorgen dat we bepaalde groepen mensen uitsluiten van de voordelen die kunstmatige intelligentie biedt. Dit kan de digitale kloof en sociale ongelijkheid vergroten.

Initiatieven

Er zijn diverse initiatieven, overeenkomsten en samenwerkingen om ethische en verantwoorde praktijken in kunstmatige intelligentie te bevorderen, zoals het Global Partnership on Artificial Intelligence. Dit is een internationaal initiatief dat is gestart om de verantwoorde ontwikkeling en het gebruik van kunstmatige intelligentie te begeleiden op een manier die de mensenrechten en gedeelde democratische waarden respecteert.

De EU bereidt een eerste reeks regels voor om toezicht te houden op KI, met de nadruk op vertrouwen scheppen in KI. Een ontwerp van de AI Act (Wet op Kunstmatige Intelligentie) is goedgekeurd. De AI Act streeft naar een evenwicht tussen het bevorderen van innovatie en het waarborgen van de bescherming van individuen en fundamentele rechten. Deze wet moet ervoor zorgen dat KI-systemen die we in de EU verkopen en gebruiken veilig zijn en in overeenstemming met de bestaande wetgeving inzake grondrechten en de waarden van de Unie. De AI Act verbiedt een aantal toepassingen van KI-systemen die een onacceptabel risico vormen voor de rechten en vrijheden van het individu. Het overkoepelende idee is om KI-systemen onder te verdelen in risicogroepen. Daarnaast werkt men met een keurmerk. Net zoals dat gebeurt met medicijnen en chemicaliën betekent dit dat we KI-systemen met een hoog risico alleen toelaten op de Europese markt als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Kort samengevat gaat het om toepassingen met een hoog risico om systemen die impact kunnen hebben op de rechten die je als mens hebt, maar ook op gezondheid. En om systemen die de politie kan gebruiken bij het opsporen van verdachten, die cv's van sollicitanten kunnen scannen of helpen bij de beveiliging van een kernreactor of watervoorzieningen. Al dat soort systemen zijn onderworpen aan strenge eisen. Ze mogen bijvoorbeeld niet discrimineren, ze moeten transparant zijn over wat er gebeurt en toezichthouders moeten kunnen zien wat er ‘onder de motorkap’ plaatsvindt. Omdat de ontwikkelingen snel gaan, is er in de wet flexibiliteit ingebouwd, zodat men zaken later kan aanpassen of toevoegen. (Kasteleijn, 2023)