Wat houdt 'Circulaire economie' in?

In een circulaire economie wordt de nadruk gelegd op het ontwerpen van producten met het oog op hergebruik, reparatie en recycling. Dit heeft impact op het ontwerp en de keuze voor materialen die gemakkelijker te recyclen zijn en gedemonteerd kunnen worden. Ook de ecofactory krijgt steeds meer aandacht. Het doel van de ecofactory is onder andere om het gebruik van nieuwe materialen te beperken en recyclen aan te moedigen (De Haan, 2022). 

Afvalscheiding 

De meeste organisaties in het marktsegment Metaal & Metalektro scheiden afval al van oudsher, maar de druk om dit volgens de geldende regels te doen wordt groter. Organisaties zijn bezig met nieuwe methoden en technologieën om afval te minimaliseren, zoals het gebruik van innovatieve productietechnieken die minder materiaalverspilling veroorzaken. 

Hergebruik  

Een centraal element van een circulaire economie is het zo hoogwaardig mogelijk (opnieuw) benutten van grondstoffen. De waarde van hergebruikte producten is in de regel vele malen groter dan de waarde van onderdelen uit die producten of van gerecyclede materialen. Hiervoor zijn de R-strategieën ontwikkeld: refuse en rethink, reduce, reuse, repair, recycle en recover (ING, 2024a).  

Hergebruik van warmte voor bijvoorbeeld het verwarmen van kantoren en voor de productie is al langer aan de orde, maar wordt op grotere schaal toegepast. Ook wordt water steeds meer hergebruikt. Recyclen en het gebruiken van gerecyclede producten zoals verpakkingsmateriaal wordt in toenemende mate gedaan. 

“We hebben op onze spuitcabine, een grote gasverbruiker, een warmteterugwinunit geplaatst. Deze unit moet 70% van de warmte terugwinnen.”

Chris te Stroet, Reesink Production
Transparantie 

Transparantie over (de herkomst van) het materiaalgebruik in producten en de levenscyclusprestaties van producten wordt steeds belangrijker om duurzaamheidsdoelstellingen na te kunnen leven. Van organisaties wordt steeds meer gevraagd om inzicht in deze transparantie te verschaffen. Steeds meer bedrijven spelen ook in op traceerbaarheid van onderdelen, zodat die door de supplychain heen gevolgd kunnen worden. Het bedrijf Ecochain is hier een voorbeeld van. Ecochain ontwikkelt een blockchain-platform voor transparantie en traceerbaarheid van materialen en producten in circulaire ketens. Dit vergroot het vertrouwen tussen partijen in de keten en faciliteert circulaire handelstransacties (Ecochain, 2024).  

“Elk product krijgt een DataMatrix-code. Met deze code kan je alle productinformatie ophalen. Wat de inzetparameters zijn, de maten, etc. Als het product is ingezet bij de klant kan het teruggestuurd worden en dan gaan we het herslijpen als nieuw product.”

Jeroen Huijs, Seco Tools

Wat is de impact van 'Circulaire economie' op dossierniveau?

De ontwikkelingen rondom een circulaire economie raken bijna alle dossiers. Voor alle dossiers geldt dat je je meer bewust moet zijn van je eigen handelen en de impact ervan op het milieu.  

  • Wat verandert er? 

    Hergebruik en circulariteit van onderdelen en instrumenten krijgt steeds meer aandacht in een circulaire economie. Beginnende beroepsbeoefenaars worden bijvoorbeeld betrokken bij het ontwerpen van modulaire producten met het oog op hergebruik en recycling. Deze afzonderlijke componenten kunnen worden vervangen of geüpgraded zonder het hele product te moeten vervangen. Hier komt reverse engineering om de hoek kijken. Reverse engineering wordt toegepast om een product te analyseren en demonteren om de werking, samenstelling en functionaliteit te begrijpen. Componenten die aan vervanging toe zijn, kunnen worden vervangen.  

    Zoals bij de Trend Slimme data aan bod komt, worden er steeds vaker sensoren in producten geplaatst. Die kunnen de beginnende beroepsbeoefenaar helpen bij het traceren van materialen wanneer die aan vervanging toe zijn.  

    Naast hergebruik van materialen wordt afvalbeheer ook een steeds belangrijker punt. Het is voor de beroepsbeoefenaar van belang om afval goed te scheiden en te zorgen voor afvalvermindering.  

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    Voor de beginnende beroepsbeoefenaar in productietechniek is het van belang om een duurzame mindset te hebben als het gaat om afvalscheiding, afvoeren van afval en hergebruik van materialen. Ook recyclebare verpakkingsmaterialen worden meer gebruikt om producten in te verpakken voor de klant/opdrachtgever.  

    Het ontwerpen van afzonderlijke componenten die vervangen kunnen worden vraagt om een andere visie op het ontwerp. Het gaat niet om een totaalontwerp, maar een modulair ontwerp dat demontabel is. Dit vraagt meer visualisatie van het totaalproduct en de afzonderlijke onderdelen.  

    Net als bij de Trend Slim werken en de Trend Slimme data is het voor de beginnende beroepsbeoefenaar van belang om te kunnen werken met software om data uit te lezen.  

  • Wat verandert er? 

    Hergebruik van materialen wordt steeds belangrijker. In ontwerp wordt er rekening gehouden met demontage. Met andere woorden: beginnende beroepsbeoefenaars proberen toe te werken naar producten die gemakkelijk te demonteren zijn, zodat componenten worden gerepareerd, vervangen of een upgrade krijgen. Daarnaast ligt er meer nadruk op het verlengen van de levensduur van producten en onderdelen. Preventief onderhoud plegen is een belangrijke factor om dit waar te maken. Hergebruik zit ook in hergebruik van energie. Dit is in het belang van de energietransitie (zie Trend Energietransitie) en de circulaire economie.  

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    De visie op hergebruik maakt dat in het ontwerp en de productie rekening gehouden moet worden met demontage. Dit vraagt om een andere kijk op de manier van produceren en assembleren. Door de focus op duurzaamheid en hernieuwbare energiebronnen moeten beginnende beroepsbeoefenaars zich bewust zijn van de milieueffecten van hun werkzaamheden en beperking van bijvoorbeeld energie en materiaal.  

  • Wat verandert er? 

    De circulaire economie heeft verschillende implicaties voor de beginnende beroepsbeoefenaar. Circulaire economie gaat onder andere over het minimaliseren van afval, het behouden van waarde van producten en materialen, een langere levensduur van producten en materialen en het verminderen van de milieu-impact. In ontwerpen wordt steeds vaker gebruikgemaakt van hergebruikte materialen.  

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om veel kennis te hebben van de levensduur van materialen en de milieu-impact ervan. Om gerecyclede materialen toe te passen, is bijvoorbeeld een levenscyclusanalyse nodig.  

  • Wat verandert er? 

    In het ontwerp wordt steeds meer rekening gehouden met demontage en hergebruik van componenten. Het is van belang dat onderdelen van een product of machine makkelijk te scheiden en recyclen zijn en om deze reden moet je in het ontwerp rekening houden met demontage. Het wordt steeds belangrijker om in ontwerpen gerecyclede materialen te gebruiken. Gerecyclede materialen in producten gebruiken helpen om de vraag naar primaire grondstoffen terug te dringen en de milieu-impact te verlagen (Afval Circulair, z.d.). Het is belangrijk dat de beroepsbeoefenaar de herkomst en de samenstelling van materialen kent. Gerecyclede materialen kunnen namelijk gevaarlijke stoffen bevatten, zoals brandvertragers, zware metalen en bestrijdingsmiddelen. Om materialen te vergelijken, is een levenscyclusanalyse (LCA) nodig. De organisatie CIRCO heeft vragen bedacht die helpen bij het kiezen van materialen, ook als er nog geen LCA voorhanden is. Het gaat daarbij altijd om materialen in relatie tot de toepassing (productniveau) en het systeem waarin dit product functioneert (systeemniveau) (CIRCO, 2022). 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    De circulaire economie vraagt om duurzaam bewustzijn en kunnen reflecteren op de eigen rol, zoals het toepassen van duurzame materialen in ontwerp en de mogelijkheden tot demontage van het ontwerp. 

  • Wat verandert er? 

    De circulaire economie is erop gericht om afval te minimaliseren en hergebruik van materiaal te maximaliseren. Hergebruik van materialen heeft in veel opzichten invloed op het ontwerp- en productieproces. Bijvoorbeeld in de industrie wordt er in ontwerpen steeds meer rekening gehouden met de mogelijkheden van demontage. Wanneer je een product of machine kunt demonteren, kun je de onderdelen makkelijker hergebruiken. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    Beginnende beroepsbeoefenaars hebben te maken met hergebruik van materialen. In hun werkzaamheden heeft dat impact op het identificeren van leveranciers die hoogwaardige, herbruikbare materialen kunnen leveren. En ze moeten strategieën ontwikkelen om de materialen aan het einde van de levensduur van een product of machine te demonteren en opnieuw te gebruiken.

  • Wat verandert er? 

    De circulaire economie heeft implicaties voor materiaalkeuze. In de keuze voor materiaal wordt er steeds meer rekening gehouden met de levensduur, het onderhoud en de recyclebaarheid. Ook de focus op reparaties wordt steeds belangrijker om de levensduur van producten te verlengen.  

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    Voor beginnende beroepsbeoefenaars wordt het steeds belangrijker om materialen efficiënter te gebruiken, afval te minimaliseren en milieuvriendelijkere productiemethoden toe te passen. Een duurzame mindset ten behoeve van repareren in plaats van vervangen is ook van belang in het kader van de circulaire economie.

  • Wat verandert er? 

    In een circulaire economie is herbruikbaarheid steeds belangrijker in het ontwerp van onderdelen. Daarnaast moeten productieprocessen worden geoptimaliseerd om afval te minimaliseren en efficiënt gebruik te maken van grondstoffen. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    Beginnende beroepsbeoefenaars leren componenten te ontwerpen die gemakkelijk gedemonteerd en gerepareerd kunnen worden, en waarbij de materialen geschikt zijn voor recycling. Daarnaast is het voor de beginnende beroepsbeoefenaar van belang om productieprocessen aan te passen en te optimaliseren voor een meer circulaire aanpak.

  • Wat verandert er? 

    Ook de luchtvaart moet bijdragen aan de klimaatambities van Europa. Daarbij is een duurzame en klimaatneutrale luchtvaart in 2050 het doel. Dit betreft zowel de operatie als de productie. De luchtvaart kan niet duurzaam zijn zonder een evenwichtige relatie met de omgeving, inclusief het erkennen van de principes van een circulaire economie.  

    Wat is de invloed op de werkzaamheden? 

    Voor de beginnende beroepsbeoefenaar hebben de innovaties impact op de kennis die zij nodig hebben om hun werkzaamheden uit te kunnen voeren. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten continu bijgeschoold worden om onderhoud op deze innovaties uit te kunnen voeren. Ook is het van belang om duurzaam bewustzijn te hebben en materiaalverspilling tijdens werkzaamheden te beperken.