Slim werken

Informatievoorziening en -uitwisseling met belanghebbenden
Print pagina

Wat houdt 'Slim werken' in?

Digitale systemen spelen een belangrijke rol in de digitale transformatie van (grote) organisaties, want digitale systemen zijn de basis om slimmer te kunnen werken. Platforms en communicatiesystemen vergemakkelijken de samenwerking tussen teamleden en externe partners door efficiëntere informatie-uitwisseling. Dit bevordert effectieve communicatie. Daarnaast kunnen bedrijven betere strategische beslissingen nemen op basis van feiten uit digitale data. Slim werken met digitale systemen houdt overigens wel in dat informatie consistent en nauwkeurig bijgewerkt moet worden. Single source of truth (SSOT) zorgt ervoor dat alle belanghebbenden toegang hebben tot dezelfde, up-to-date informatie (ING, 2023). 

Software met totaaloplossing

Al jaren zijn met name de grotere infrabedrijven bezig met het digitaliseren van bedrijfsprocessen. Deze digitalisering zet steeds meer door en er wordt steeds meer gewerkt met softwaresystemen die een totaaloplossing bieden. Software met totaaloplossingen ondersteunt bijvoorbeeld het inboeken van facturen en werkbonnen (via apps) en urenregistratie van medewerkers. 

Datadistributienetwerken

Technologische innovaties zoals 3D-laserscanning, laserscans, satellietdata, slimme camera’s en drones, krijgen steeds meer voet aan de grond en deze systemen leveren data op. Ook digitale technologieën zoals cloudcomputing, internet of things (IoT) en big data analytics zorgen voor een grote datastroom. De behoefte om deze data (zo snel mogelijk) te verwerken, heeft voor het marktsegment Infra grote implicaties, omdat datadistributienetwerken aangelegd of uitgebreid moeten worden (ING, 2023).

Roger Cersluis

“Meten is weten. Data worden steeds belangrijker vanuit het wettelijke kader. Bijvoorbeeld ESG-normeringen gaan over het aantoonbaar maken wat je aan het doen bent, je maakt CO2-productie inzichtelijk.”

Roger Versluis, Remondis Nederland
Portals, dashboards en BIM

Data worden ontsloten via digitale systemen en verwerkt in dashboards en portals. Binnen de keten wordt steeds meer samengewerkt (zie Trend Ketensamenwerking) en informatie-uitwisseling en -integratie gebeurt via digitale systemen. Veel van deze systemen beschikken over bijvoorbeeld een internetportal, zodat externen gegevens kunnen ophalen en delen. Daarnaast wordt in het marktsegment Infra, met name door de grotere organisaties, steeds meer met building information modeling (BIM) gewerkt. Het BIM-model is niet alleen een ontwerptool, maar ook een communicatiemiddel, want alle data zijn beschikbaar vanaf één centrale plek. BIM bevordert betere samenwerking tussen verschillende partijen in de keten gedurende de levenscyclus van het project. BIM maakt het ook mogelijk om productie aan te sturen, bijvoorbeeld in het geval van prefab. 

“Onze branche loopt nog achter qua digitalisering. Wel zie ik dat er steeds meer wordt gewerkt met bijv. portals waarin documenten worden gedeeld of systemen waarin centraal aan een documenten wordt gewerkt. In deze documenten werken verschillende partijen aan bijvoorbeeld een ontwerp waardoor er vervolgens een goed totaalbeeld ontstaat.” -

Gijs van der Helm, Van der Helm Bedrijven B.V.
Digital twin

De grotere infrabedrijven werken steeds vaker met een digital twin (ING, 2023). Een digital twin is een virtuele representatie van een object of systeem tijdens zijn gehele levenscyclus. Het is een zo accuraat mogelijke weerspiegeling van de werkelijkheid. Het gebruik van digital twins maakt proactief en preventief onderhoud mogelijk (Croonwolter&Dros, z.d.). 

GIS-systemen

GIS-systemen bieden medewerkers de mogelijkheid om ruimtelijke gegevens te analyseren en visualiseren. Dit ondersteunt besluitvorming bij het plannen van nieuwe infrastructuurprojecten en het beheren van bestaande voorzieningen (Dura Vermeer, z.d.). De rol van GIS wordt steeds belangrijker binnen infrastructurele vraagstukken. Zo worden GIS-toepassingen ingezet voor het afstemmen van verschillende ontwerpdisciplines ter ondersteuning van het ontwerpproces. Door middel van een webviewer kunnen ontwerpdata onderling worden gedeeld en inzichtelijk gemaakt. Ook wordt GIS toegepast als software voor bijvoorbeeld het beheren van objecten of het bepalen van materiaalhoeveelheden (2D) binnen infrastructurele projecten (Geonius, z.d.).

Cybersecurity

Naast de voordelen die digitale innovaties met zich meebrengen, zorgt het ook voor nieuwe risico’s. Ook binnen infra zijn cyberrisico’s aan de orde van de dag. Aanvallen hebben grote impact op bedrijven en de gehele keten, omdat er onderling veel afhankelijkheid bestaat voor de aanlevering van materialen, gebruik van software voor ontwerp en voorraadbeheer (Bouwend Nederland, z.d.). Voor ondernemers in het marktsegment Infra is het belangrijk om zich bewust te worden van de dagelijkse cyberrisico’s en te investeren in maatregelen om software te beveiligen. 

Wat is de impact van 'Slim werken' op dossierniveau?

Slim werken vindt niet alleen binnen kantoormuren plaats, maar ook beginnende beroepsbeoefenaars in het veld zijn erbij gebaat. Mobiele apps die speciaal zijn ontworpen voor taken zoals inspecties, data-invoer van infrawerken en rapportage ondersteunen de werkzaamheden. Slim werken heeft impact op alle dossiers. 

 

  • Wat verandert er?

    Steeds meer bouw- en graafmachines zijn uitgerust met geavanceerde machinebesturingssystemen. Die systemen maken gebruik van gps-technologie en sensoren om de nauwkeurigheid van graafwerkzaamheden te vergroten. Met gps kan de kraanmachinist in korte tijd alles precies uitmeten, op de gevraagde hoogte afwerken en weet hij vooraf hoeveel kuub er verplaatst moet worden. 

    Interfaces, camera’s en sensoren

    Moderne graafmachines hebben vaak slimme bedieningsinterfaces met touchscreenfuncties. Deze interfaces vereenvoudigen de bediening en stellen machinisten in staat om gemakkelijk instellingen aan te passen, informatie af te lezen en de machine te bedienen. Ook zijn de machines uitgerust met camera’s en sensoren, zodat de machinist 360 graden zicht heeft rondom de machine en dit helpt ongevallen te voorkomen.

    Gps-machinebesturing op mobiele kranen komt steeds meer voor. Het belangrijkste voordeel is dat de machinist nu altijd het volledige ontwerp van het project op zijn scherm in de kraan heeft. Tot in het kleinste detail is aangegeven wat hij moet doen en waar wat moet gebeuren. Sensoren aan de machine geven realtime aan het systeem in de kraan door wat de machinist aan het doen is, bijvoorbeeld welke grondvolumes hij verzet en wat hij nog moet verzetten (Topcon, z.d.).

    3D-modellen

    Infrabedrijven werken steeds meer met 3D-tekeningen en 3D-modellen in geavanceerde software zoals InfraKit, InfraCAD of AutoCad Civil. Moderne bouw- en graafmachines zijn ook steeds vaker uitgerust met slimme software, zoals 3D-gps, die tekeningen vanaf kantoor in kunnen laden. De plaats waar de machinist graafwerkzaamheden uitvoert, wordt automatisch uitgezet en de machinist staat virtueel in de tekening. Tekeningen kunnen ook makkelijk bijgesteld worden en dit wordt ook op afstand doorgegeven via het systeem. De machinist kan werkzaamheden makkelijk bijsturen (Haans, 2023).

    AWIS-systeem

    Systemen dragen bij aan slim werken doordat ze beter met elkaar kunnen afstemmen. Bijvoorbeeld: het zogenoemde asfaltwals-informatiesysteem (AWIS) stelt de machinist in staat om het aantal walsovergangen en het te walsen oppervlak realtime te monitoren. Gelijktijdig kan de machinist de verrichtingen van andere medewerkers monitoren. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Digitale systemen zitten dus met name in de bouw- en graafmachines verwerkt. Met andere digitale systemen hebben beginnende beroepsbeoefenaars minder te maken. Wel moeten zij basishandelingen kunnen verrichten. Het werken met een 3D-gps-systeem vergt wel het nodige aanpassingsvermogen van beginnende beroepsbeoefenaars, omdat zij de vaardigheden onder de knie moeten krijgen. Als er bijvoorbeeld een 3D-tekening naar de kraan gestuurd wordt, moet de beginnende beroepsbeoefenaar die kunnen inladen. Ook vraagt het een andere manier van werken; de beginnende beroepsbeoefenaar moet kunnen vertrouwen op het systeem. 

  • Wat verandert er?

    Bij de start van een nieuw project is een goede inrichting van de digitale projectomgeving essentieel. Grote infrabedrijven zoals VolkerWessels werken steeds meer met een datagedreven focus, waarbij zij gebruikmaken van ontwikkelingen als BIM, GIS en digital twins (Haans, 2023). De integratie van BIM en GIS maakt dat data gekoppeld kunnen worden. GIS bijvoorbeeld, maakt een gebied inzichtelijk, voorziet informatie over kabels, leidingen, gegevens vanuit het kadaster, etc. Vaak wordt dit vastgelegd in een uitvoeringsplan. 

    Moderne machines zijn uitgerust met gps-apparatuur en dit stelt beroepsbeoefenaars in grond-, water- en wegenbouw in staat om werkzaamheden nauwkeuriger uit te voeren. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    De invloed van digitale systemen op de werkzaamheden van de beginnende beroepsbeoefenaar in grond-, water- en wegenbouw zit vooral in het digitaal kunnen uitlezen van tekeningen en werkplannen en administratieve taken verrichten in het digitale systeem (bijvoorbeeld via een tablet). 

    Slimme systemen zoals BIM en GIS bieden meer mogelijkheden om effectiever met elkaar samen te werken. Uitvoeringsplannen en tekeningen zijn steeds vaker digitaal en voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het van belang om die te kunnen interpreteren. Ook het werken met geavanceerde systemen zoals gps wordt steeds belangrijker en vraagt om digitale vaardigheden. 

  • Wat verandert er?

    Aan de huidige informatiesamenleving ontkomt ook de beginnende beroepsbeoefenaar betontimmeren niet. Steeds meer (grote) infrabedrijven werken met building information modeling (BIM), en in programma’s als InfraCAD worden 3D-tekeningen uitgewerkt. BIM maakt het mogelijk om een gedetailleerd digitaal model van een constructie te maken, waardoor beter inzicht ontstaat in het bouwproces. Ook geeft het mogelijkheden om beter af te stemmen binnen de keten en met partijen binnen het bouwteam. 

    De trend Slim werken uit zich voor de beginnende beroepsbeoefenaar in slimme innovaties die het bekisten makkelijker en lichter maken. ETH Zurich heeft de KnitCrete-methode ontwikkeld. Die stikt een algoritme van textielweefsel en dit dient als bekisting voor een betonconstructie. Dit weefsel is licht en gemakkelijk te produceren. De ontwikkeling van geavanceerde bekistingssystemen draagt bij aan een efficiënter bouwproces. Deze systemen kunnen modulair zijn, eenvoudig aanpasbaar en licht van gewicht, waardoor ze gemakkelijker te hanteren zijn (Hilti Nederland, z.d.). 

    3D-printen

    3D-printen komt ook steeds vaker voor bij bekistingen (zie Trend Robotisering). 3D-printen van bekisting maakt het mogelijk om bekisting in elke denkbare vorm te maken. Ook maakt het snelle assemblage van geprefabriceerde bekistingelementen op de bouwplaats mogelijk. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    De invloed van digitale systemen is nog gering. Het meeste krijgt de beginnende beroepsbeoefenaar te maken met het lezen van 3D-bestek- en bekistingtekeningen en dat is van cruciaal belang voor het uitvoeren van de werkzaamheden (Ballast Nedam, z.d.). Het werk vraagt veel precisie en nauwkeurigheid. Infrabouwwerken moeten steeds sneller en efficiënter gebeuren. Dit maakt dat ook het proces sneller en efficiënter moet verlopen. Innovaties die dit mogelijk maken, gaan met name over andere manieren van bekisting (geprint, lichtere materialen, modulair). Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het zaak deze methoden te leren kennen en toe te kunnen passen. 

  • Wat verandert er?

    De opmars van digitale technologieën, zoals sensoren, slimme gebouwen, cloudcomputing, edge computing, etc. zorgt dat de stroom van data steeds groter wordt en dit moet worden opgevangen door distributienetwerken. De vraag naar snellere en betrouwbaardere dataverbindingen stimuleert de uitbreiding van glasvezelnetwerken en de groei van slimme gebouwen, en het internet of things (IoT) heeft invloed op de datadistributie binnen gebouwen en dus de aanleg ervan. 

    Smart grids

    De opkomst van slimme netwerken (smart grids) heeft eveneens impact op de aanleg van distributiesystemen (Essent, z.d.). Een slim energienetwerk moet weten wanneer het de stroom moet herverdelen om in de vraag en het aanbod van stroom te kunnen blijven voorzien. Daarom is er aan deze vorm van elektriciteitsvoorziening een slim meet- en regelsysteem toegevoegd. Dit systeem meet energiepieken en stroomdalen en regelt vervolgens dat de energie toch gestroomlijnd wordt aangevoerd of herverdeeld. 

    5G en 6G

    De uitrol van 5G-netwerken heeft tevens invloed op de infrastructuur voor datadistributie. De uitrol van 5G is nog steeds bezig en op dit moment worden de eerste stappen gezet voor 6G. De technologie die nodig is voor 6G is nog volop in ontwikkeling en standaarden moeten nog worden bepaald. 6G is vele malen sneller dan de huidige netwerken. Naar verwachting bereikt 6G een piekoverdrachtssnelheid van ongeveer 1 terabyte per seconde, honderd maal zo snel als 5G en duizend maal zo snel als 4G. Andere belangrijke kenmerken van 6G zijn een grote betrouwbaarheid, schaalbaarheid naar grote aantallen apparaten en energiezuinigheid. Om 6G te realiseren, moet de software slimmer worden en is het aannemelijk dat 6G gebruikmaakt van kunstmatige intelligentie (AI) (TU Delft, 2023)

    Betrouwbare verbinding

    Met de toenemende zorgen over cybersecurity en privacy is er een grotere nadruk op veilige datadistributie. Dit heeft ook invloed op de beveiliging van datadistributiesystemen en -netwerken.

    GIS

    GIS is onmisbaar in de aanleg en het onderhoud van infrastructuur. GIS wordt onder meer ingezet om geografische gegevens van het distributienetwerk in kaart te brengen. Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om de data uit GIS te kunnen interpreteren, zodat zij in de voorbereiding en uitvoering van de werkzaamheden weten hoe huidige leidingen lopen en hoe diep ze in de grond liggen. Ook voor het uitzetten van het werkgebied zijn deze data onmisbaar. 

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    De druk op datadistributie wordt steeds groter en dit is zichtbaar in de werkzaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars. Zo kunnen zij betrokken zijn bij het installeren en onderhouden van glasvezelbekabeling en bij het installeren van bekabeling voor slimme apparaten, beveiligingssystemen en andere IoT-toepassingen binnen gebouwen. Ook al lijkt het nog ver weg, de aanleg van 6G komt eraan. Voor beginnende beroepsbeoefenaars betekent dit dat zij op termijn betrokken worden bij het installeren en onderhouden van de bekabeling en apparatuur die nodig is voor de 6G-connectiviteit.

    De opkomst van slimme netwerken (smart grids) en digitalisering heeft impact op de aanleg van distributiesystemen. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten vertrouwd zijn met geavanceerde meet- en controlesystemen, communicatietechnologieën en het gebruik van data-analyse. In infra wordt steeds meer gewerkt met SCADA-systemen. Deze systemen geven realtime inzicht in processen en helpen bij het beheer van bijvoorbeeld het elektriciteitsnet. Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om over de basisvaardigheden te beschikken om met deze systemen te kunnen omgaan (Onlogic, 2023).

    Beginnende beroepsbeoefenaars werken met tekeningen voordat zij de werkzaamheden aanvangen. Deze tekeningen kunnen lezen en er vervolgens naar kunnen handelen, is cruciaal om de werkzaamheden zorgvuldig uit te kunnen voeren. GIS-technologie helpt hen bij het inzichtelijk maken van leidingen, kleppen en andere infrastructuur op de fysieke locatie. 

    Slim werken komt voor de beginnende beroepsbeoefenaar tot uiting in het gebruiken van tablets en smartphones voor het registreren van metingen, rapporteren van storingen en het raadplegen van technische documentatie ter plaatse. Daarnaast wordt het opvolgen van veiligheidsprotocollen steeds belangrijker, met name omdat beginnende beroepsbeoefenaars buiten werken. Informatie over veiligheid kan via digitale systemen worden verstrekt en door de beginnende beroepsbeoefenaar gerapporteerd worden. 

  • Wat verandert er?

    In de steeds digitaler wordende wereld krijgt de beginnende beroepsbeoefenaar steeds meer te maken met digitale systemen. Medewerkers in afvalbeheer werken bijvoorbeeld met digitale vuilnisophaalroutes en kunnen via de tablet de afvallocaties inzichtelijk maken. Deze systemen bevatten ook vaak software om de efficiëntste routes te plannen en dat komt het brandstofverbruik en de ophaaltijd ten goede. Via deze digitale systemen kunnen zij afvalregistratie doen voor het bijhouden van de inzamelingsactiviteiten, inclusief informatie over welke containers zijn geleegd, op welke locaties, en op welke tijdstippen. 

    “Door het gebruik van zijladers in plaats van achterladers, heb je minder mensen nodig. De chauffeur moet wel om kunnen gaan met een tablet en de zijlader kunnen bedienen. Dit geldt ook voor medewerkers in de buitenruimte, de werkzaamheden worden op de tablet aangegeven.

    Janneke Bolijn, NVRD

    Afvalbakken worden steeds slimmer. Ze kunnen uitgerust worden met sensoren die de vulgraad van de vuilnisbak bijhouden. De vulgraadsensor is gekoppeld aan een slim softwaresysteem en dat geeft frequent meldingen door over hoe vol de vuilnisbak is. Smartcity-IoT heeft een systeem ontwikkeld dat dit ondersteunt (Smartcity-IoT, 2022). 

    Veel gemeenten en andere partijen in beheer en onderhoud van openbare ruimten werken met mobiele apps die de medewerkers beheer openbare ruimte kunnen gebruiken (Jewel, z.d.). Deze apps geven inzicht in de werkzaamheden van de dag of het uitvoeren van inspecties ter plaatse. Met een tablet of smartphone kun je deze inspectiegegevens vastleggen en vernielingen of defecten aan bijvoorbeeld publieke afvalbakken en straatmeubilair doorgeven.  

    Wat is de invloed op de werkzaamheden?

    Werken met digitale systemen maakt het werk van de beginnende beroepsbeoefenaar efficiënter. Bijvoorbeeld de optimale route afleggen, of inzichtelijk hebben waar openbare afvalbakken staan, werkt heel efficiënt. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het vooral van belang om basiskennis van digitale systemen te hebben om met deze systemen te kunnen werken. Bijvoorbeeld voor het doorgeven van afwijkingen, of rapporteren van gebreken aan apparatuur of voertuigen.

Printbare samenvatting