Wat houdt 'Slim werken' in?
Uit trendonderzoek van Bouwend Nederland blijkt dat bijna driekwart van de bouw- en infrabedrijven de afgelopen jaren processen grotendeels heeft gedigitaliseerd (Bouwend Nederland, z.d.). Papierwerk en grote bouwtekeningen behoren vaker tot het verleden. Steeds meer bedrijven zien in dat digitalisering veel voordelen biedt, zoals het snel kunnen sturen op faalkosten en efficiënte communicatie. Digitale systemen spelen een cruciale rol in de digitale transformatie van organisaties in de bouwsector. Ze kunnen leiden tot efficiëntie en kostenbesparingen, verbeterde samenwerking en een hogere kwaliteit van bouwwerkzaamheden. Denk bijvoorbeeld aan digitale bouwtekeningen die met externe partijen worden gedeeld en digitaal vastgelegde documenten.
Koppeling van systemen
Digitale systemen zijn steeds meer met elkaar gekoppeld en worden slimmer. Hierdoor kunnen organisaties beter in portals werken en informatie uitwisselen, zoals bouwtekeningen. Om systemen up-to-date te houden, is het noodzakelijk om ze consequent te voorzien van informatie en bij te werken.
“Het extraheren van data uit een systeem of het invoeren van data in het systeem is essentieel. Je haalt eruit wat je nodig hebt om te werken en voert in wat je hebt gedaan. Dit is een s-designed model, waarbij de praktijk kan afwijken van het ontwerp. De vakman op de bouwplaats moet terugkoppelen aan het systeem hoe de werkzaamheden zijn uitgevoerd, wat ook belangrijk is voor toekomstig onderhoud.”
Arjan Walinga, Bouwend Nederland
“Productietekeningen worden in Techlab gemaakt en deze sturen de robots in de fabriek aan. 3D-tekeningen halen veel fouten uit het productieproces.”
Mari van den Oever, Betonbouw Rooi B.V.
Slim samenwerken met BIM
Naast allerhande portals en dashboards werken (grotere) bedrijven steeds vaker met building information modeling (BIM). BIM is jaren geleden al geïntroduceerd, maar de toepassing ervan is nu wijder verbreid. BIM maakt ook slim samenwerken mogelijk. Het legt processen en planning bloot en helpt bij het inregelen van workflows. Dat maakt faalkosten aan de voorkant van het bouwproces inzichtelijk, wat de efficiëntie bevordert. Al tijdens het ontwerpproces kan het hele project worden bestudeerd en veranderd. Veranderingen zijn direct zichtbaar, in constructie (2D of 3D), planning (4D) en kosten (5D) (Bimportal, z.d.). Dit virtuele model is de digital twin van het bouwwerk (Siemens, 2023). ?
“Van 3D naar 4D houdt in dat 4D een tijdeenheid toevoegt, waardoor het mogelijk wordt om het model te plannen. 5D voegt kosten toe. Het geometrisch model heeft drie dimensies. Dit tijdsmodel maakt logistieke planning mogelijk. Een wijziging in het ontwerp leidt tot een wijziging in de gehele planning en de kosten. Alle betrokken partijen zijn aangesloten: architect, materiaaldeskundigen, kostencalculator, voorbereider, etc. Van 5D naar 6D betekent een simulatie van het leven in een gebouw, verkeer, etc. Dit maakt het mogelijk om na te gaan of bijvoorbeeld energieafspraken worden gehaald.” - Arjan Walinga, Bouwend Nederland
Arjan Walinga, Bouwend Nederland
Opkomst van digital twins
Technologische ontwikkelingen zoals internet of things en machine intelligence maken het gemakkelijker om een digital twin, een digitale replica van het fysieke gebouw, te bouwen en te onderhouden. Dit wordt vooral toegepast in grote nieuwbouwprojecten. Als met alle data ook voorspellende modellen worden gemaakt, ontstaan de predictive twins van een gebouw (TNO, z.d.).
Toenemende noodzaak van cybersecurity
Cybersecurity wordt steeds belangrijker in de bouwsector vanwege de groeiende dreiging van cybercriminaliteit. Meer bouwbedrijven worden de laatste jaren gehackt (Cobouw, 2023). Je bewust zijn van deze risico's is cruciaal, aangezien de bouwsector aantrekkelijk is voor hackers vanwege de samenwerking met verschillende partijen en de hoge omzetten (Bouwend Nederland, 2024).
Wat is de impact van 'Slim werken' op dossierniveau?
Het marktsegment Bouw & Gespecialiseerde Aanneming is gebaat bij digitalisering, gezien de vele administratieve taken die veelal handmatig worden uitgevoerd. Op het moment dat je de hele stroom van informatie-uitwisseling binnen de organisatie en tussen andere organisaties in een ketensamenwerking (zie Trend Ketensamenwerking) digitaliseert, kunnen beginnende beroepsbeoefenaars zich meer richten op de kerntaken. Ook resulteert het werken met softwaresystemen in betere controle en bewaking van de administratieve processen. Er zijn heel wat organisaties die softwareoplossingen op maat aanbieden en de samenwerking met deze organisaties wordt belangrijker, omdat digitalisering een prominente plaats krijgt in de ondersteuning van de werkzaamheden.
Building information modeling (BIM) en andere (projectmanagement)software ondersteunen het efficiënt plannen, organiseren en beheren van projecten. Ze bieden realtime-informatie over projectvoortgang, resourcebeheer en budgettering. Portals en dashboards geven inzicht in deze gegevens en vergemakkelijken werkzaamheden op de bouwplaats. Ook maken deze inzichten het mogelijk om geïnformeerde beslissingen te nemen. Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om digitale basisvaardigheden te hebben en deze informatie te kunnen ontsluiten, en gestructureerd en geordend te werken. De trend Slim Werken heeft invloed op alle dossiers.
-
Wat verandert er?
De opkomst van slim werken heeft voor de beginnende beroepsbeoefenaar in betonboren met name gevolgen voor de digitalisering van administratieve taken. Waar voorheen bonnetjes handmatig werden ingevuld, gebeurt dit nu steeds vaker via een app. Deze apps zijn vaak gekoppeld aan een financieel systeem. Opdrachten kunnen ook steeds makkelijker aan medewerkers worden gekoppeld; de medewerker kan vervolgens via de app op zijn telefoon of tablet de taken inzien.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Voor beginnende beroepsbeoefenaars in betonboren betekent deze trend dat ze vaardig moeten zijn in het gebruik van digitale systemen, bijvoorbeeld voor het raadplegen van werkplanningen en invoeren van bonnen.
-
Wat verandert er?
Slim werken houdt in dat er sprake is van een groeiende integratie van digitale technologieën, waaronder een toenemend gebruik van tablets en mobiele telefoons die zijn voorzien van slimme software. Organisaties verschuiven steeds meer naar een papierloze benadering van bouwprojecten. Dat houdt in dat ze alles, van tekeningen tot instructies, via apps delen en bijhouden, inclusief administratieve taken. Dit vermindert niet alleen de kans op miscommunicatie, maar verhoogt ook de transparantie en traceerbaarheid van het werk. Dat is essentieel voor kwaliteitsborging en naleving van regelgeving voor onder meer de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Slim werken stelt beginnende beroepsbeoefenaars in staat om efficiënter te werken. Met tablets en mobiele telefoons kan ze snel toegang krijgen tot belangrijke informatie, zoals tekeningen en instructies, zonder tijd te verspillen aan het doorzoeken van papieren documenten. Dit verhoogt niet alleen de productiviteit, maar vermindert ook mogelijke fouten die kunnen optreden bij het werken met verouderde of onvolledige informatie.
Daarnaast vergemakkelijkt de papierloze bouw het proces van informatieoverdracht en -beheer. Door gebruik te maken van apps kunnen betonreparateurs gemakkelijk communiceren met andere teamleden, wijzigingen realtime doorvoeren en administratieve taken efficiënt verwerken.
-
Wat verandert er?
Steeds meer organisaties werken met BIM. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar wordt het nog belangrijker om 3D-tekeningen te kunnen lezen en met 3D-modellen te kunnen werken. Er zijn organisaties die dit makkelijker maken. Een voorbeeld hiervan is Hoco Beton (Betonhuis, 2020), dat samenwerkt met Atos om een visualisatieplatform te ontwikkelen dat papieren tekeningen overbodig maakt. Dit platform zet 3D-CAD-modellen om in visuele 3D-modellen met verschillende lagen, die je kunt bekijken op tv-schermen, tablets of met de Microsoft HoloLens. Deze augmentedrealitybril geeft het virtuele 3D-model samen met de werkelijkheid weer. Kwaliteitsmedewerkers gebruiken de HoloLens om wapeningskorven te controleren. Ook wapeningslassers gebruiken hem, in combinatie met tv's en tablets, om complexe wapeningstekeningen te verduidelijken. Het uiteindelijke doel is om papierloos wapeningskorven te produceren en te controleren.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Deze ontwikkeling heeft een aanzienlijke impact op de werkzaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars in betonstaalverwerking. Het wordt steeds belangrijker voor hen om bekwaam te zijn in het lezen van 3D-tekeningen en te kunnen werken met 3D-modellen, omdat steeds meer (grote) organisaties overstappen op BIM
Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om vaardigheden aan te leren om met geavanceerde technologieën om te gaan. Ze moeten vertrouwd raken met het gebruik van visualisatieplatforms en augmentedrealityapparaten, zoals de HoloLens, om complexe wapeningstekeningen te begrijpen en wapeningskorven efficiënt te produceren en te controleren. Deze technologische verschuiving verandert niet alleen de manier waarop betonstaalverwerkers werken, maar vraagt ook om een voortdurende aanpassing en ontwikkeling van hun vaardigheden, in lijn met de evolutie van de industrie.
-
Wat verandert er?
Er zijn steeds meer geavanceerde systemen beschikbaar om bijvoorbeeld dakopnames te verwerken, wat de dakdekker ondersteunt in zijn werkzaamheden. Als dakdekker sta je op grote hoogte om ervoor te zorgen dat het dakwerk van hoge kwaliteit is en bestand is tegen verschillende weersomstandigheden. Dakdekkers voeren regelmatig dakinspecties uit om deze kwaliteit te waarborgen. Het werken op grote hoogte vereist strikte veiligheidsmaatregelen, en daarom is het controleren van de veiligheidsuitrusting en -voorzieningen een dagelijkse taak. Daarnaast wordt er gewerkt met verschillende soorten daken, elk met hun eigen kenmerken en inspectiebehoeften. Het bijhouden van al deze controles en inspecties vereist een nauwkeurige administratie, die overzichtelijk en toegankelijk is op de juiste momenten.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Digitale systemen bieden ondersteuning bij het uitvoeren van dakwerkzaamheden en helpen bij het waarborgen van de kwaliteit van het dakwerk. Voor beginnende beroepsbeoefenaars betekent dit dat ze moeten leren werken met deze systemen en de bijbehorende technologieën. Ze moeten bekend zijn met het gebruik van de systemen voor het uitvoeren van nauwkeurige dakopnames en inspecties. Het bijhouden van gedetailleerde administratie en het opstellen van overzichtelijke rapporten over de uitgevoerde controles en inspecties is ook een belangrijk aspect van hun werk voor het borgen van de kwaliteitseisen die zijn gesteld voor de bouwwerken en het uitvoeren van veiligheidsinspecties tijdens de bouw.
-
Wat verandert er?
Metselaars maken momenteel beperkt gebruik van slimme systemen. Echter, het is van groot belang om te voldoen aan de eisen van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Remix Droge Mortel BV heeft specifieke checklists ontwikkeld voor metselwerk en voegen. Deze checklists stellen aannemers, metselaars en voegers in staat om op een eenvoudige en efficiënte manier hun werkzaamheden en de kwaliteit daarvan vast te leggen en te bewaren. Door het beantwoorden van enkele gerichte vragen, eventueel aangevuld met foto's, kunnen zij al aan de vereisten van de Wkb voldoen (Bouwtotaal, 2024).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om digitaal vaardig te zijn. Het gebruik van apps of tablets kan nodig zijn voor het doornemen van de planning of voor het verwerken van gegevens voor de Wkb.
-
Wat verandert er?
Steeds vaker wordt er gebruikgemaakt van digitale methoden voor het ontwerpen van steigers, wat verschillende voordelen biedt voor opdrachtgevers, steigerbouwers en gebruikers. Met deze benadering kun je een exacte weergave van de te bouwen steiger maken en de steiger inpassen of weergeven in 3D-modellen van gebouwen of objecten. Het visualiseren en bespreken van ontwerpen met alle belanghebbenden voordat de steiger daadwerkelijk wordt gebouwd, is zo makkelijker. Bovendien helpt het bij het opsporen van potentiële ‘clashes’ tussen objecten en de steiger, en bij het opmaken van materiaallijsten en werktekeningen. Dankzij tools als de layPLAN suite en SIM (scaffolding information modeling) verlopen processen georganiseerder (Layher, z.d.).
Digitalisering kan de productiviteit verhogen, doordat ontwerpen en steigernummers met een grotere betrouwbaarheid worden aangeleverd in digitale tools. De digitale bestanden kun je archiveren en catalogiseren om een bibliotheek van steigertekeningen of -modellen te creëren. Dat is met name handig voor terugkerende situaties zoals jaarlijkse turnarounds.
“We werken met een digitaal systeem waar wij onze steiger documentatie in vastleggen. We nemen foto's van de steiger met de tablet en archiveren dat.” - Erwin Kok, Kaefer
Bilfinger zet zich continu in voor de digitalisering van zijn diensten, inclusief de steigerbouwprocessen. De gegevens worden via de work preparation-app als digitale werkbon in de scaffolding-app doorgegeven, waar de voorman ze ter plaatse kan aanvullen met bijvoorbeeld het type steiger en foto's. Zodra de interne opdrachtgevers de gegevens via de client portal hebben goedgekeurd, kan het team van Bilfinger aan de slag met het steigerbouwproject. Na afronding van het project wordt de steiger gedemonteerd en genereert het ERP-systeem van Bilfinger de factuur automatisch, die de opdrachtgevers digitaal ontvangen (iTank.eu, 2021).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Voor beginnende beroepsbeoefenaars in steigerbouw betekent de digitalisering dat zij zich moeten verdiepen in het gebruik van apps en andere tools om hun werk te kunnen uitvoeren. Denk aan taken als het raadplegen van de dagplanning, het oproepen van digitale tekeningen voor het bouwen van steigers en het verkrijgen van andere relevante informatie die nodig is om het werk uit te voeren.
-
Wat verandert er?
Al jarenlang bestaan er apps en digitale tools voor projectmanagement, vaak gekoppeld aan urenregistratie en facturatie. Met de invoering van de Wkb komt er echter nog meer administratie bij. Deze wet betekent dat de aansprakelijkheid van tegelzetters toeneemt en dat zij bij oplevering een consumentendossier moeten kunnen overhandigen aan de opdrachtgever. Dit dossier bevat alle gekochte of afgesproken zaken. Meerdere softwareleveranciers hebben Wkb-software ontwikkeld waarin checklists te vinden zijn en werkzaamheden kunnen worden vastgelegd (Woub, 2024).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
De Wkb maakt de aansprakelijkheid van tegelzetters groter. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten zich bewust zijn van de verhoogde verantwoordelijkheid die gepaard gaat met het leveren van kwalitatief hoogwaardig werk en het naleven van de vastgestelde normen en voorschriften. Ze moeten leren hoe ze nauwkeurige documentatie kunnen bijhouden van alle aspecten van hun werk, zoals gekochte materialen en uitgevoerde werkzaamheden. Daarbij kunnen digitale hulpmiddelen ondersteunen.
-
Wat verandert er?
De timmerman maakt steeds meer gebruik van digitale tools en technologieën die zijn werkzaamheden ondersteunen en verbeteren. Een van deze tools is computerondersteund ontwerpen (CAD), waarmee gedetailleerde digitale ontwerpen van houten constructies worden gemaakt. Dit helpt hen bij het visualiseren van het eindproduct en het maken van nauwkeurige uitvoeringsplannen. Timmerlieden gebruiken CNC-machines om hout op nauwkeurige wijze te snijden, frezen en vorm te geven op basis van de digitale ontwerpen.
Daarnaast is building information modeling (BIM) populair in de bouwsector. Met BIM-software worden 3D-tekeningen gedeeld met comakers en dit bevordert de communicatie en samenwerking tussen verschillende disciplines.
Verder zijn er diverse mobiele apps beschikbaar die timmerlieden kunnen helpen bij verschillende aspecten van hun werk, zoals planning, meten, schatten en zelfs bij het oplossen van problemen op de bouwplaats. Deze apps bieden functies zoals calculators voor houtsnedes, virtuele waterpassen en projectmanagementtools. Woodmaster is een app die alle conversietools en rekenmachines combineert. Die beschikt over tal van handige functies die van pas kunnen komen, zoals plankvoetcalculator, plankcalculator, lengteconversies, enzovoort (Woodworkingapp.com, 2024).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Digitalisering heeft invloed op de werkzaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars. Ten eerste hebben tools zoals computerondersteund ontwerpen (CAD) en building information modeling (BIM) het ontwerpproces getransformeerd, waardoor timmerlieden gedetailleerde digitale ontwerpen kunnen inzien en die kunnen delen met andere vakmensen binnen het bouwteam. Dit verbetert niet alleen de communicatie en samenwerking, maar stelt timmerlieden ook in staat om hun werk efficiënter te plannen en uit te voeren.
Daarnaast hebben CNC-machines de productie van houten onderdelen geautomatiseerd, waardoor timmerlieden nauwkeuriger en sneller kunnen werken. Mobiele apps hebben ook bijgedragen aan de verbetering van de werkzaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars, doordat deze apps verschillende aspecten van hun werk ondersteunen, zoals planning, meten, schatten en probleemoplossing op de bouwplaats.
-
Wat verandert er?
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) streeft naar een verbetering van de kwaliteit en veiligheid van bouwwerken door middel van een versterkte focus op kwaliteitsborging gedurende het gehele bouwproces. Voor gevelbehandelaars en voegers betekent dit dat zij meer aandacht moeten besteden aan het documenteren en aantonen van de kwaliteit van hun werk. Ze kunnen worden gevraagd om nauwkeurige inspecties uit te voeren en de resultaten daarvan vast te leggen volgens de richtlijnen die de Wkb stelt.
Remix Droge Mortel heeft specifieke checklists samengesteld voor metsel- en voegwerk. Die checklists bieden aannemers, metselaars en voegers de mogelijkheid om hun werkzaamheden en de kwaliteit daarvan vast te leggen en te behouden. De checklists van Remix vereisen het beantwoorden van specifieke vragen, eventueel aangevuld met foto's, om te voldoen aan de eisen van de Wkb. Remix wijst ook op een digitale tool van OCA, waarmee je projectgegevens met een mobiele telefoon op de bouwplaats kunt vastleggen. Remix, als producent van mortel, is betrokken bij deze lijmapp van OCA (Aannemersvak, 2024).
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Beginnende beroepsbeoefenaars moeten leren hoe ze gedetailleerde inspecties kunnen uitvoeren en de resultaten kunnen documenteren volgens de richtlijnen van de Wkb. Dit gaat over het bijhouden van nauwkeurige rapporten en het vastleggen van foto's om de kwaliteit van hun werk aan te tonen. Het begrijpen van de Wkb en andere relevante wet- en regelgeving is essentieel voor beginnende beroepsbeoefenaars. Ze moeten op de hoogte zijn van de specifieke eisen die aan hun vakgebied worden gesteld en hoe ze daaraan kunnen voldoen.
-
Wat verandert er?
Dankzij geavanceerde technologieën zoals building information modeling (BIM) en geautomatiseerde bouwprocessen wordt niet alleen sneller en efficiënter gebouwd, maar ook slimmer samengewerkt. Virtueel bouwen is een methodiek waarbij alle relevante informatie van een bouwwerk gedurende de hele levenscyclus wordt opgeslagen, gebruikt, beheerd en ondersteund door een bouwwerkinformatiemodel. Voor medewerkers in smart building is BIM een belangrijke tool.
In de bouwsector is er een toenemende behoefte aan geavanceerde informatiesystemen om grote informatiestromen tussen samenwerkende partijen te beheren. Een goed functionerende informatievoorziening is essentieel om processen beheersbaar te houden, de kwaliteit van het eindproduct te waarborgen en faalkosten en juridische conflicten te voorkomen. Verschillende platforms zoals de Bouw Informatie Raad (BIR), buildingSMART, COINS en VISI stimuleren deze trend en dragen bij aan de vele activiteiten die bedrijven in de sector ondernemen. Binnen BIM zijn er twee benaderingen: Little BIM, waarbij de focus ligt op interne bedrijfsprocessen, en BIG BIM, waarbij de nadruk ligt op efficiëntieverbeteringen in de keten, wat samenwerking met ketenpartners vereist (Bouwend Nederland, z.d.-b).
Virtueel bouwen heeft vele toepassingen gedurende de hele levenscyclus van een bouwwerk. Naarmate de informatiedichtheid van BIM en de uitwisselbaarheid van deze informatie toenemen, worden de toepassingen geavanceerder. Bedrijven in de bouwsector maken altijd deel uit van de bouwprocesketen en onderhouden daarbij samenwerkingsrelaties. Ze moeten strategische keuzes maken over welke activiteiten ze intern uitvoeren, welke ze uitbesteden en welke ze uitvoeren in duurzame samenwerkingsverbanden met comakers. Ook bij deze activiteiten zijn medewerkers in smart building betrokken.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Werken met BIM heeft een aanzienlijke invloed op de rol van middenkaderfunctionarissen smart building. Door BIM kunnen zij efficiënter en effectiever hun taken uitvoeren, omdat het hen in staat stelt om alle relevante informatie van een bouwproject te verzamelen, te beheren en te delen. Dit betekent dat ze nauwkeuriger kunnen plannen, coördineren en communiceren met alle betrokken partijen gedurende het hele bouwproces.
Als beginnende beroepsbeoefenaars zijn ze verantwoordelijk voor het coördineren van verschillende disciplines en het waarborgen van de kwaliteit van het BIM-proces. Door BIM kunnen ze realtime wijzigingen doorvoeren, conflicten identificeren en oplossen, en de voortgang van het project beter monitoren. Bovendien stelt BIM hen in staat om datagestuurde beslissingen te nemen.
