Bouw en gespecialiseerde aanneming

Wat verandert er?

Er komen steeds meer biobased betonproducten op de markt. Die bevatten hernieuwbare grondstoffen zoals bamboe, houtsnippers en andere materialen met een biobased koolstofgehalte, zoals miscanthus. Hoewel beton voornamelijk zijn sterkte ontleent aan grindfracties en cement, voldoen biobased betonproducten aan de vereiste kwaliteitsnormen, zoals de splijtsterkte volgens NEN-EN 1338 (Struykverwoinfra, z.d.).

Olifantsgras, bijvoorbeeld, draagt niet direct bij aan de sterkte van beton, maar kan worden verwerkt tot een vulstof die aan beton kan worden toegevoegd. Door gebruik te maken van de fracties olifantsgras, wordt CO2-opslag mogelijk gemaakt zonder verlies van sterkte of extra cementgebruik. Bedrijven zoals Bio Bound (Recycling Nederland, 2023) produceren biobased betonproducten door gerecycled olifantsgras en betonpuingranulaat te gebruiken, variërend van zand- tot grindfractie. In hun biobased prefabbeton wordt ongeveer een halve kubieke meter los gestorte miscanthus (olifantsgras) per kubieke meter beton verwerkt. Veranderingen in samenstelling kunnen van invloed zijn op de bouwconstructie. Het is daarom essentieel dat betonboorders hierover kennis vergaren.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De opkomst van biobased betonproducten kan aanzienlijke impact hebben op de werkzaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars. Allereerst kunnen de eigenschappen van deze nieuwe materialen verschillen van die van traditioneel beton, waardoor betonboorders mogelijk nieuwe technieken moeten leren of hun werkwijze moeten aanpassen om ermee te kunnen werken. Dit vereist flexibiliteit en het vermogen om snel nieuwe vaardigheden aan te leren.

Daarnaast zullen beginnende beroepsbeoefenaars hun kennis en vaardigheden moeten uitbreiden om te kunnen werken met de diverse varianten van biobased betonproducten die op de markt verschijnen. Dit kan onder meer inhouden dat ze zich moeten verdiepen in de eigenschappen en toepassingen van deze nieuwe materialen, en mogelijk training of bijscholing moeten volgen. 

Biobased betonproducten kunnen het bewustzijn vergroten over duurzaamheid en milieuvriendelijkheid. Beginnende beroepsbeoefenaars worden gestimuleerd om milieuvriendelijkere werkwijzen te omarmen. 

Wat verandert er?

De Nederlandse overheid zet zich actief in voor de promotie van biobased bouwen en producten. Dat heeft invloed op het vervaardigen van biobased beton of alternatieven voor beton. In biobased producten worden hernieuwbare materialen gebruikt, zoals miscanthus, wat resulteert in een andere samenstelling van producten. Daarnaast wordt de toepassing van biobased betonproducten steeds diverser. Recent onderzoek toont aan dat het gebruik van dergelijke materialen niet alleen duurzamer is, maar ook kan leiden tot verbeterde eigenschappen, zoals verhoogde isolatiewaarden en verbeterde structurele integriteit (De Nationale Omgevingsvisie, 2024). 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van biobased beton. Het is essentieel om te begrijpen hoe ze nieuwe materialen moeten gebruiken en welke impact die hebben op de eigenschappen van beton. Met de opkomst van biobased materialen zullen beginnende beroepsbeoefenaars nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen om effectief te kunnen werken met deze materialen. Zoals de eigenschappen ervan kennen, de toepassingsmethoden en de compatibiliteit met bestaande betonstructuren.

Wat verandert er?

Er is een groeiende trend naar biobased producten, waarbij materialen zoals miscanthus steeds vaker worden toegepast in beton. Miscanthus leent zich uitstekend voor verwerking in beton: het fungeert als lichtgewicht vulstof en vervanger van grind. Dat maakt het beton aanzienlijk lichter. Miscanthusvezels gebruiken is ook aantrekkelijk vanwege het hernieuwbare karakter ervan; miscanthusbeton is volledig recyclebaar (Miscanthus groep, z.d.).

TNO pleit voor het gebruik van het juiste materiaal op de juiste plaats. Prognoses tonen aan dat tegen 2030 tussen de 20 en 30% van de woningen met biobased materialen wordt gebouwd. Dit betekent niet dat beton wordt uitgesloten, maar het moet gericht worden toegepast, bijvoorbeeld in funderingen. Er kan discussie zijn over het gebruik van beton voor de beganegrondvloer, maar voor de verdiepingen daarboven, tot vier of vijf bouwlagen, kun je net zo goed biobased materialen gebruiken (TNO, 2024).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor beginnende beroepsbeoefenaars in betonstaalverwerking betekent de opkomst van biobased producten zoals miscanthus een verschuiving in hun werkzaamheden en benodigde kennis. Ze zullen zich moeten verdiepen in nieuwe materialen en technieken. Daarnaast vragen de ontwikkelingen in natuurinclusief bouwen van beginnende betonstaalverwerkers om flexibiliteit en aanpassing van hun werkzaamheden. Mogelijk moeten ze leren omgaan met zowel biobased materialen als traditioneel beton, afhankelijk van de specifieke toepassing en vereisten van het bouwproject.

Wat verandert er?

Er wordt momenteel gewerkt aan nieuwe regels in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) die natuurinclusief bouwen moeten bevorderen. Groene daken spelen een belangrijke rol bij natuurinclusief bouwen en bieden diverse voordelen. Gemeenten kunnen onder de Omgevingswet voorschriften opnemen over groene daken en gevels. In het verleden werkten bestemmingsplannen volgens het toelatingsprincipe. Daardoor konden gemeenten geen specifieke eisen opleggen, zoals het verplichten van groene daken. Met de huidige omgevingsplannen is dit wel mogelijk, hoewel het implementeren ervan voor bestaande bouw uitdagender kan zijn (BouwTotaal, 2024b).

Groene daken bieden diverse voordelen, zoals blijkt uit de publicatie 'Groen dak: winst voor klimaat en bewoner' (ABN AMRO, 2023). Zo kan een extensief groen dak gedurende 50 jaar een nettovoordeel van € 12.100,- tot € 19.400,- opleveren voor een woning van 75 vierkante meter, inclusief aanleg-, onderhouds- en vervangingskosten. Groene daken helpen ook bij het tegengaan van het stedelijk hitte-eilandeffect en hittestress, net als het aanleggen van parken. Er zijn twee typen groene daken: extensief en intensief. Extensieve daken vereisen weinig onderhoud en kunnen bijvoorbeeld sedum- of kruidendaken zijn.

Natuurinclusiviteit gaat verder dan alleen groene daken, het gaat ook over het aanbrengen van nestgelegenheden. Verschillende bouwelementen, zoals gootbekistingen en nokvorsten, kunnen worden aangepast om nestgelegenheid te bieden aan vogels en vleermuizen. Dit draagt bij aan de biodiversiteit en heeft positieve effecten op het ecosysteem (Bouw Natuurinclusief, z.d.). 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Het installeren van groene daken en biodiverse daksystemen vraagt om een uitbreiding van vaardigheden en kennis over ecologie en natuurbehoud. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten leren hoe ze groene daken kunnen ontwerpen, installeren en onderhouden om een gezonde leefomgeving te creëren voor planten, dieren en insecten.

Daarnaast worden dakdekkers steeds vaker betrokken bij natuurinclusieve bouwprojecten, waarbij ze samenwerken met landschapsarchitecten, ecologen en gemeentelijke instanties om groene daken te ontwerpen. Dit betekent dat beginnende beroepsbeoefenaars moeten leren samenwerken in interdisciplinaire teams en communiceren over ecologische doelstellingen en vereisten.

De integratie van natuurinclusieve elementen in dakconstructies kan leiden tot nieuwe installatietechnieken en materialen. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten mogelijk worden opgeleid in het gebruik van specifieke groenedaksystemen, zoals substraatlagen, irrigatiesystemen en plantenbakken.

Wat verandert er?

De opkomst van natuurinclusieve benaderingen in de bouw, inclusief sloopwerkzaamheden, vraagt om een groter bewustzijn van de ecologische impact van sloopactiviteiten. Sloopbedrijven moeten rekening houden met de biodiversiteit en ecologische waarde van de gebouwen en terreinen die ze slopen. Dit kan betekenen dat ze moeten samenwerken met ecologen om de impact op lokale flora en fauna te minimaliseren (OZHZ, 2024).

Daarnaast kunnen natuurinclusieve sloopprojecten gericht zijn op het behoud en herstel van natuurlijke habitats. Slopers moeten mogelijk methoden ontwikkelen om waardevolle planten en dieren te beschermen tijdens sloopwerkzaamheden, bijvoorbeeld door het implementeren van tijdelijke beschermingsmaatregelen of het verplaatsen van dieren naar veilige locaties.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Deze trend vraagt om een groter bewustzijn van de ecologische impact van sloopactiviteiten. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten zich bewust zijn van de biodiversiteit en ecologische waarde van de gebouwen en terreinen die ze slopen. Dit betekent dat ze zich realiseren dat ze moeten samenwerken met ecologen om de impact op lokale flora en fauna te minimaliseren en mogelijke schade te voorkomen.

Daarnaast kunnen natuurinclusieve sloopprojecten gericht zijn op het behoud en herstel van natuurlijke habitats. Dit vraagt van beginnende beroepsbeoefenaars in de sloopsector om het ontwikkelen van methoden om waardevolle planten en dieren te beschermen tijdens sloopwerkzaamheden. Dit kan onder meer inhouden dat ze tijdelijke beschermingsmaatregelen implementeren of dieren verplaatsen naar veilige locaties om hun leefgebied te behouden.

Wat verandert er?

Biobased grondstoffen worden steeds belangrijker en hout is er daar een van. Belangrijk is dat het hout afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen, waardoor niet alleen de voordelen voor het milieu en de gezondheid van de grondstof worden benadrukt, maar ook bijgedragen wordt aan het behoud van vitale bossen wereldwijd. Dit maakt het gebruik van hout als hernieuwbare biobased grondstof een cruciaal element in de realisatie van een gezonde leefomgeving in een klimaatneutrale circulaire economie (NBVT, 2023).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Beginnende beroepsbeoefenaars worden geconfronteerd met meer biobased producten en de toepassing ervan in natuurinclusieve bouw. Dit vraagt om een andere benadering van het bouwproces, waarbij het ecosysteem belangrijk is. 

Wat verandert er?

Groene gevels genieten momenteel aanzienlijke belangstelling en die interesse zal naar verwachting alleen maar toenemen. Bovendien zullen steeds meer gemeenten in hun toekomstige omgevingsplannen, die de huidige bestemmingsplannen vervangen onder de Omgevingswet, strengere milieu- en energievoorschriften kunnen opleggen dan wat momenteel is voorgeschreven in het Besluit bouwwerken leefomgeving, dat het Bouwbesluit opvolgt onder de nieuwe Woningwet. Het ligt dan ook voor de hand dat gemeenten de kans aangrijpen om de gedeeltelijke vergroening van daken en gevels te stimuleren in bepaalde gebieden.

Een belangrijke reden voor het vergroenen van de gebouwschil is klimaatadaptatie. Groene gevels dragen niet alleen bij aan het koelen van de buitenlucht en het verbeteren van het binnenklimaat, maar bieden ook tal van andere voordelen. Zo maken groene gevels deel uit van het stedelijk ecosysteem en de stedelijke biodiversiteit, terwijl ze minder ruimte in beslag nemen dan bijvoorbeeld straatbomen of groenperken. De planten nemen CO₂ en fijnstof op, waardoor ze bijdragen aan schonere lucht. Per vierkante meter haalt een groene gevel gemiddeld 2,3 kg CO₂ uit de lucht. Bovendien trekken ze veel insecten, vogels en vleermuizen aan (Bouwtotaal, 2022).

Sempergreen levert wereldwijd groene gevels onder de naam SemperGreenwall, die cradle-to-cradle-gecertificeerd zijn en punten opleveren voor BREEAM- en LEED-certificeringen (Sempergreen, z.d.).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Beginnende beroepsbeoefenaars kunnen worden ingezet voor het realiseren van groene gevels of het installeren van systemen voor verticaal groen. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat zij zich vertrouwd moeten maken met specifieke technieken en materialen voor het bevestigen van groenegevelsystemen. Groene gevels kunnen gevoeliger zijn voor beschadiging tijdens het reinigingsproces, vooral als de begroeiing delicate planten of mossen bevat. De beginnende beroepsbeoefenaar moet daarom extra voorzichtig zijn en methoden gebruiken die de begroeiing niet beschadigen, zoals het vermijden van hoge waterdruk en agressieve reinigingsmiddelen.

Daarnaast is het voor beginnende beroepsbeoefenaars belangrijk om hun kennis en bewustzijn te vergroten over de ecologische impact van hun werkzaamheden. Dit betekent dat zij leren over de interactie tussen bebouwde omgevingen en natuurlijke ecosystemen, en hoe zij kunnen bijdragen aan het behoud en de bevordering van biodiversiteit.

Verder dienen zij extra aandacht te besteden aan de omgeving tijdens het uitvoeren van werkzaamheden waarbij stof of andere verontreinigingen vrijkomen. Hierbij kunnen zij passende maatregelen treffen om de impact op het milieu te minimaliseren.

Wat verandert er?

Biobased en natuurinclusief bouwen worden vaak in één adem genoemd met milieuvriendelijkere manieren van bouwen. Maar waar de focus van ‘biobased’ ligt op het materiaalgebruik van het gebouw, ligt de focus van ‘natuurinclusief’ op de relatie van het gebouw tot de directe en indirecte natuurlijke omgeving, en hoe die versterkt kan worden (BouwBelang, 2024).

Voor middenkaderfunctionarissen smart building is het essentieel om bij het ontwerp en de bouw van projecten rekening te houden met natuurinclusieve principes. Dit omvat het integreren van groene elementen, zoals groene daken, gevels en groen in de openbare ruimte. 

De nieuwe regelgeving in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) zal naar verwachting de bevordering van natuurinclusief bouwen stimuleren. Gemeenten krijgen onder de Omgevingswet de mogelijkheid om voorschriften op te nemen in omgevingsplannen die natuurinclusieve bouwpraktijken aanmoedigen.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen en om natuurinclusieve ontwerp- en bouwmethoden te integreren in projecten. Dit vraagt om een holistische benadering waarbij zij niet alleen kijken naar de functionaliteit en technologische aspecten van een gebouw, maar ook naar de impact ervan op de natuurlijke omgeving en het welzijn van gebruikers.