Bouw en gespecialiseerde aanneming

Wat verandert er?

Ondanks de milieu-impact van beton, zijn er veel ontwikkelingen om nieuwe soorten beton te maken die minder schadelijk zijn voor het milieu. Sommige nieuwe soorten beton kunnen CO2 opnemen, waardoor ze een positieve impact hebben op het klimaat. Ook kunnen we alternatieve bindmiddelen gebruiken, die het cement helemaal of voor een deel vervangen (Betonvereniging, 2024). 

Esthetische (RE), technische (RT) en constructieve (RS) reparaties zijn hard nodig voor het onderhoud en de veiligheid van onze leef- en werkomgevingen. Of we nu het uiterlijk van beton verbeteren, de functionaliteit herstellen of structurele veiligheid garanderen, elk type reparatie is van belang en vereist een specifieke aanpak. Door een goede kennis van dergelijke reparaties kunnen we ervoor zorgen dat onze gebouwen en objecten niet alleen mooi blijven, maar ook veilig en functioneel (Betonvereniging, 2024a).

Steeds meer circulaire betonvarianten komen op de markt, aangezien het hergebruik van beton steeds belangrijker wordt. Dit wordt mede gestimuleerd door een wereldwijd tekort aan belangrijke grondstoffen voor beton, zoals zand en grind. De Rutte Groep (PBL, 2021) heeft een procedure ontwikkeld om beton uit sloopgebouwen te recyclen met behulp van de 'smart liberator’. Met deze technologie wordt beton uit elkaar gehaald, waarbij het cement dat als ‘lijm’ zand en grind verbindt, als poeder wordt verwijderd en gerecycled tot 'freement'. Dit gerecyclede cement wordt vervolgens gebruikt om nieuw beton te produceren, dat als gerecycled beton op de markt wordt gebracht.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De opkomst van circulaire betonvarianten kan leiden tot veranderingen in de werkmethoden en materialen. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten leren werken met gerecyclede betonmengsels en innovatieve reparatietechnologieën die gericht zijn op het maximaliseren van de levensduur van betonconstructies. 

Wat verandert er?

Recyclen en hergebruik worden steeds belangrijker in de bouwsector. Beton kan namelijk volledig worden hergebruikt zolang het nog voldoende sterk is. Als beton niet langer functioneel is, kan het worden teruggebracht naar de oorspronkelijke grondstoffen: zand, grind en cement. Dit betekent dat de kringloop van beton volledig gesloten kan worden (Betonhuis, 2024a). Betonafval recyclen uit sloopprojecten om nieuw beton te produceren, vermindert niet alleen de behoefte aan nieuwe grondstoffen, maar minimaliseert ook de hoeveelheid bouwafval die naar stortplaatsen gaat. Dit sluit de cirkel en draagt bij aan een duurzamere bouwpraktijk (Betonvereniging, 2024a).

Betonpuin kan voor meer dan 95% worden hergebruikt bij de productie van secundair beton. Door het betonpuin zorgvuldig te breken, recyclen en reinigen, ontstaan de secundaire grondstoffen die worden gebruikt als toeslagmateriaal voor duurzaam beton. Gerecycled beton is beschikbaar in verschillende sterkteklassen en kan worden gebruikt voor diverse toepassingen, zoals funderingen en vloeren. De verwerking van gerecycled beton verschilt niet van die van traditioneel beton (A Jansen, 2022). En wat te denken van textiel als bekisting (Tektoniek, 2024)? Het spaart ondersteuningsmateriaal uit dat anders vervoerd en geïnstalleerd moet worden.

In de zoektocht naar duurzaamheid ontstaan ook groene alternatieven en innovatieve technologieën in de betonproductie. Materialen zoals geopolymeerbeton, dat minder afhankelijk is van traditioneel cement, zijn een veelbelovende weg naar een duurzamere toekomst. Ook zijn er experimenten met carbonatatie, een proces waarbij beton CO2 absorbeert na uitharding, wat het materiaal nog milieuvriendelijker maakt (Betonvereniging, 2024a).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De opkomst van recyclen en hergebruik heeft invloed op de werkzaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars in betonstaalverwerking. Ze moeten zich bewust zijn van de groeiende nadruk op duurzaamheid en milieuvriendelijkheid binnen de sector. Dit betekent dat zij moeten leren werken met gerecyclede materialen en moeten begrijpen hoe ze die materialen toepassen in betonstaalverwerking.

Daarnaast moeten beginnende betonstaalverwerkers vertrouwd raken met het proces van recyclen en hergebruik van betonpuin. Dit omvat het zorgvuldig breken, recyclen en reinigen van betonpuin, om secundaire grondstoffen te produceren voor duurzaam beton. Het vermogen om gerecycled beton te gebruiken en te verwerken in verschillende sterkteklassen voor diverse toepassingen wordt steeds belangrijker.

Het is essentieel dat beginnende beroepsbeoefenaars in betonstaalverwerking goed op de hoogte zijn van de technieken en processen die worden gebruikt bij het recyclen en hergebruiken van beton. Dit omvat het begrijpen van de verschillen tussen traditioneel beton en gerecycled beton, evenals het kunnen toepassen van duurzame bouwpraktijken in hun werkzaamheden. 

Wat verandert er?

Een circulair dak is meer dan alleen een dakbedekking. Het is een slim ontworpen systeem dat materialen hergebruikt, energie bespaart en de CO2-uitstoot vermindert. De circulaire daksystemen maken gebruik van gerecyclede en herbruikbare materialen, zoals duurzame en gerecyclede isolatie, dakbedekking en wateropvangsystemen. Dit vermindert de vraag naar nieuwe grondstoffen en voorkomt onnodig afval (Facade 360, 2023).

Het concept circulaire dakpan maakt gebruik van de lange levensduur van dakpannen. Een keramische dakpan gaat al gauw 75 jaar mee, terwijl een betonnen dakpan een levensduur heeft van ongeveer 30 jaar. Tijdens renovatie blijkt dat circa 60% van de oude keramische dakpannen geschikt is voor hergebruik en kan worden verhandeld voor hergebruik. De overige 40% van de dakpannen is geschikt voor andere doeleinden, zoals afrastering langs wegen, of wordt gerecycled tot hoogwaardige grondstof. De dakpannen die een tweede kans krijgen, kunnen opnieuw op het dak worden geplaatst (VanVenrooy, 2021).

Derbigum maakt de cirkel rond door oude bitumen te hergebruiken in het NT-gamma. De onderlaag Derbicoat NT bevat minimaal 30% gerecyclede grondstoffen, terwijl de toplaag Derbigum NT minstens 25% gerecycled materiaal bevat. Zelfs de glasvlies- en polyesterwapeningen hebben een basis van gerecyclede materialen. Derbigum NT is geclassificeerd als categorie 1-data in de Nationale Milieudatabase vanwege zijn lage schaduwkosten, waardoor het zeer geschikt is voor circulaire daken. Derbigum biedt een CO2-reductiecertificaat aan en garandeert een retourbeleid waarbij de dakbedekking aan het einde van de levensduur wordt teruggenomen en verwerkt tot grondstof voor nieuwe Derbigum-dakbedekking. Dit draagt op unieke wijze bij aan de circulaire economie (De Bouw online, 2023).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De opkomst van circulaire daksystemen en de integratie van gerecyclede materialen in dakbedekking hebben een significante invloed op de werkzaamheden van beginnende dakdekkers. Circulaire dakconstructies vragen om nieuwe vaardigheden en kennis over het werken met gerecyclede materialen en innovatieve daksystemen. Het is belangrijk dat beginnende beroepsbeoefenaars op de hoogte zijn van de eigenschappen en installatievereisten van deze materialen.

Ook kan de circulaire economie leiden tot veranderingen in werkmethoden en installatietechnieken. Dakdekkers moeten mogelijk leren hoe ze circulaire dakpannen of gerecyclede dakbedekking op de juiste manier kunnen installeren en integreren in verschillende soorten dakconstructies. Dit kan training en bijscholing vereisen om de nodige expertise op te bouwen om circulaire dakmaterialen op een efficiënte en kwalitatief goede manier te kunnen installeren.

Wat verandert er?

De circulaire economie is ook steeds meer zichtbaar in het vakgebied van de metselaar. Het hergebruik van bakstenen neemt toe, en bedrijven zoals Rebrick spelen hierop in door te oogsten, palletteren en opslaan van herbruikbare gevelstenen. Die stenen ondergaan grondige tests en worden voorzien van gedetailleerde testrapporten (Rebrick, 2024). Een ander voorbeeld is Hagemeister, een baksteenfabrikant die zijn circulaire UpcyclingBrand-baksteen koppelt aan het Drystack-droogstapelsysteem. Hierdoor kunnen architecten en opdrachtgevers baksteengevels realiseren met sorteringen van Hagemeister die volledig bestaan uit hergebruikte grondstoffen. Dankzij Drystack kunnen duurzame bakstenen een-op-een worden hergebruikt in een volgend bouwproject (Architectenweb, 2022).

Tegelijkertijd worden er steeds meer innovaties ontwikkeld voor het demontabel plaatsen van bakstenen, zoals ook het droogstapelsysteem van Drystack doet. En het gebruik van kalkmortel maakt hergebruik beter mogelijk. De circulaire oplossingen voor bakstenen gevels zijn momenteel dus vooral gericht op het vergroten van het hergebruikpotentieel van de bakstenen in de toekomst (KNB, z.d.).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor beginnende metselaars betekent de opkomst van circulaire praktijken een verschuiving in hun werkzaamheden en vaardigheden. Ze moeten leren werken met herbruikbare bakstenen en mogelijk nieuwe technieken voor het demontabel plaatsen ervan. Dit vereist een breder begrip van duurzaamheid en circulaire principes, en mogelijk aanpassingen in hun traditionele werkwijzen. Daarnaast moeten ze zich bewust zijn van de specifieke eigenschappen en kwaliteitsnormen van gerecyclede bakstenen. Het is essentieel dat beginnende metselaars worden opgeleid in het correct hanteren en verwerken van deze materialen, en zich kunnen aanpassen aan nieuwe bouwmethoden die gericht zijn op het maximaliseren van hergebruik en minimaliseren van afval. 

Wat verandert er?

Door de focus op hergebruik, recycling en minimalisering van afvalstromen, worden renovatieprojecten steeds meer gericht op duurzaamheid en milieuvriendelijkheid. Dit betekent dat specialisten in renovatie worden aangemoedigd om materialen en middelen te hergebruiken, waar mogelijk te recyclen en te streven naar een zo laag mogelijke ecologische impact. 

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Beginnende beroepsbeoefenaars moeten mogelijk nieuwe vaardigheden verwerven om te werken met gerecyclede materialen en om innovatieve renovatietechnieken te implementeren die passen binnen de circulaire economie. Daarnaast kan de circulaire economie leiden tot een verandering in de mindset en werkwijze van beginnende beroepsbeoefenaars, waarbij ze meer nadruk leggen op het behoud van waarde en het minimaliseren van verspilling in hun renovatieprojecten.

Wat verandert er?

Sloopbedrijven spelen een cruciale rol in de overgang naar een circulaire economie. Bij het verduurzamen van de gebouwde omgeving ligt de focus vaak op het minimaliseren van het gebruik van grondstoffen en het maximaliseren van de herbruikbaarheid van producten, materialen en grondstoffen. Het streven is om materialen die vrijkomen bij een project zo hoogwaardig mogelijk opnieuw te gebruiken (ChangeInc, 2023d).

Van Wijnen stelt voorafgaand aan het slopen van een gebouw een circulair sloopplan op. Dit gebeurt in samenwerking met partners en leveranciers, waarbij ze kritisch kijken naar de mogelijkheden voor sloop en bouw, en hoe ze materialen duurzaam kunnen inzetten. Ze onderzoeken welke materialen beschikbaar komen en welk percentage hiervan geschikt is voor hergebruik of doorverkoop. De focus ligt op het behoud van waardevolle grondstoffen en het kritisch kijken naar nieuwe materialen die worden toegepast. Het doel is om grondstoffen zo lang mogelijk 'in the loop' te houden. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de afvoerstromen en het regelen van transport, waarbij gebruik wordt gemaakt van een datadashboard om inzicht te krijgen in de hoeveelheid afval per materiaalsoort. Op de bouwplaats wordt een milieustraat ingericht en worden afspraken gemaakt met toeleveranciers om verpakkingen te standaardiseren, zodat materialen hergebruikt kunnen worden (Van Wijnen, 2023a).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

In plaats van simpelweg te focussen op het slopen en afvoeren van bouwmaterialen, worden beginnende beroepsbeoefenaars betrokken bij duurzamere praktijken, zoals het minimaliseren van het gebruik van grondstoffen door materialen zo veel mogelijk te hergebruiken en te recyclen. Beginnende beroepsbeoefenaars moeten worden opgeleid in circulaire sloopmethoden, waarbij ze leren om materialen zorgvuldig te demonteren en te sorteren om hergebruik te vergemakkelijken. Ze worden ook betrokken bij het opstellen van circulaire sloopplannen, waarbij wordt samengewerkt met partners en leveranciers om duurzame praktijken te implementeren. 

Voor de beginnende beroepsbeoefenaars is het van belang dat zij zich een duurzame mindset aanmeten waarin zij bijdragen aan een duurzamere en milieuvriendelijkere benadering van sloopwerkzaamheden.

Wat verandert er?

De circulaire economie heeft nog geen grote directe impact op de steigerbouw, maar wel op het hergebruik van steigernetten. Elk jaar belanden honderden tonnen steigernetten na eenmalig gebruik op de vuilnisbelt. Om dit tegen te gaan, heeft het circulaire bureau Brokkenmákers een landelijk inzamelingsinitiatief opgezet. De steigernetten worden nu gerecycled en omgezet in nieuwe bouwproducten. Aangezien steigernetten zijn vervaardigd uit verschillende soorten plastic, belanden ze na gebruik samen met ander bouwafval in containers. Dit maakt het materiaal 'vervuild' en moeilijk te recyclen. Brokkenmákers heeft met succes een inzamelings- en recyclingketen opgezet om steigernetten te verzamelen, recyclen en transformeren tot nieuwe bouwmaterialen (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2023).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Beginnende beroepsbeoefenaars moeten zich bewust worden van de noodzaak om duurzame praktijken te integreren in hun werkzaamheden. Het hergebruik van steigernetten is een voorbeeld van hoe materialen binnen de steigerbouwsector kunnen worden gerecycled en hergebruikt, wat de ecologische voetafdruk van bouwprojecten verkleint.

Wat verandert er?

Steeds meer tegelproducenten richten zich op het recyclen van tegels. Oude tegels worden verzameld, gereinigd en verwerkt tot nieuwe tegelproducten, waardoor de vraag naar nieuwe grondstoffen afneemt en de hoeveelheid afval vermindert. Sommige producenten passen het cradle-to-cradleprincipe toe bij het ontwerpen van hun tegels, zodat die na hun levensduur kunnen worden teruggebracht naar de grondstoffenmarkt. Mosa investeert ook in circulariteit met het Mosa Take Back-systeem, waarbij snijresten worden verzameld en hergebruikt als grondstof voor nieuwe tegels. Bovendien heeft Mosa meer dan 30% van het keramische tegelmateriaal vervangen door secundaire materialen, zonder enig negatief effect op prestaties of ontwerp (Mosa, z.d.).

Tegels ontwerpen die langer meegaan en minder snel slijten, verlengt de levensduur van tegelvloeren. Dit vermindert de noodzaak van frequente vervanging en draagt bij aan een circulaire benadering van productgebruik.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De circulaire economie heeft invloed op de werkzaamheden van beginnende tegelzetters door een grotere nadruk op duurzaamheid en hergebruik van materialen. Als gevolg hiervan kunnen tegelzetters te maken krijgen met nieuwe technieken en processen voor het recyclen van tegels en het gebruik van gerecyclede materialen. Het is belangrijk dat beginnende beroepsbeoefenaars zich bewust zijn van deze ontwikkelingen en zich bekwamen in duurzame praktijken om aan de veranderende eisen van de industrie te voldoen.

Wat verandert er?

De houtsector streeft ernaar om de milieu-impact te verminderen door zowel het gebruik als het hergebruik van hout en houtproducten te bevorderen. In een circulaire economie zijn hernieuwbare, biobased materialen van essentieel belang, en hout is van nature zo'n materiaal. Hout is niet alleen hernieuwbaar, maar ook herbruikbaar, en past daarmee binnen zowel de biologische als de technische kringloop. Dankzij de lichte aard en eenvoudige bewerkbaarheid van hout, kunnen houten producten worden onderhouden, gerepareerd en zelfs geüpgraded. Andere materialen vereisen vaak vervanging. Houten kozijnen bijvoorbeeld, kun je voorzien van modern isolatieglas zonder dat je de volledige kozijnen hoeft te vervangen. 

Gebouwen met houten draagconstructies zijn goed losmaakbaar en herbruikbaar, vanwege het lichte gewicht en de eenvoudig te demonteren verbindingen. Dit staat in contrast met zwaardere betonnen constructies, waarbij het losmaken van verbindingen complexer is.

De Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBVT) werkt aan de ontwikkeling van een circulaire geveleconomie, gericht op een landelijk retoursysteem van kozijnen, ramen en deuren. Dit initiatief benadrukt de toewijding van de houtsector aan het bevorderen van duurzaamheid en circulariteit binnen de industrie (NBVT, 2023). TimmerSelekt Groep heeft in 2023 een gerecyclede versie van het eco-kozijn geïntroduceerd. Dit kozijn is gemaakt van 100% gerecycled hout (Timmerfabrikant, 2024).

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De focus verschuift naar duurzaamheid en hergebruik van materialen, wat betekent dat beginnende beroepsbeoefenaars moeten worden opgeleid in methoden voor het hergebruiken en recyclen van hout en houtproducten. Dit kan inhouden dat ze leren hoe ze oude houten constructies kunnen demonteren en de materialen kunnen hergebruiken in nieuwe projecten. Of hoe ze houten componenten kunnen repareren en upgraden, in plaats van ze te vervangen.

Daarnaast zal er een grotere nadruk liggen op het gebruik van duurzame houtsoorten en materialen met een lage milieu-impact. Dit betekent dat beginnende timmerlieden moeten worden opgeleid in het identificeren en selecteren van duurzame houtbronnen en het gebruik van alternatieve, biobased materialen. Ook moeten ze bekend zijn met certificeringen en standaarden voor duurzaam houtgebruik.

Wat verandert er?

In een circulaire economie staat het minimaliseren van afval en het maximaliseren van materiaalhergebruik centraal. De gevelbranche streeft ernaar om de overstap te maken naar een circulaire geveleconomie door gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen als producenten. Het doel is om de kwaliteit van gevels, gevelproducten en -materialen te behouden voor hergebruik in toekomstige cycli, zowel biologisch als technisch. Zo kan wat ooit een raam, kozijn, deur of vliesgevel was, in een volgende cyclus weer deel uitmaken van de gevel, ongeacht het materiaal (metaal, hout, kunststof) (VMRG, z.d.). Gevelbehandelaars en voegers worden aangemoedigd om materialen te gebruiken die afkomstig zijn van gerecyclede bronnen of die gemakkelijk kunnen worden hergebruikt of gerecycled aan het einde van hun levensduur. Dit kan onder meer betekenen dat zij experimenteren met gerecyclede bakstenen, voegmaterialen en andere duurzame alternatieven.

Bij het ontwerpen en renoveren van gebouwen wordt steeds meer rekening gehouden met circulaire ontwerpprincipes. Die focussen op het minimaliseren van materiaalverspilling en het optimaliseren van de levensduur van gebouwen. 

In een circulaire economie wordt veel nadruk gelegd op het effectief beheren van afvalstromen en het stimuleren van recycling. Gevelbehandelaars en voegers worden aangemoedigd om verantwoord om te gaan met afvalmaterialen en te zoeken naar manieren om die materialen te recyclen of terug te brengen in de productieketen.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

Voor beginnende beroepsbeoefenaars brengt de opkomst van een circulaire economie belangrijke veranderingen met zich mee in hun dagelijkse werkzaamheden. Ze moeten zich bewust worden van en zich inzetten voor duurzaamheidsprincipes, zoals het minimaliseren van afval en het maximaliseren van materiaalhergebruik. Dit betekent dat ze vertrouwd moeten raken met circulaire materialen en technieken, zoals het gebruik van gerecyclede bakstenen en voegmaterialen.

Daarnaast is het essentieel dat ze begrijpen hoe circulaire ontwerpprincipes worden toegepast bij het ontwerpen en renoveren van gebouwen. Hierbij ligt de nadruk op het minimaliseren van materiaalverspilling en het optimaliseren van de levensduur van gebouwen. Ook moeten ze actief bijdragen aan het effectief beheren van afvalstromen en het bevorderen van recycling. Dit betekent dat ze leren hoe ze op een verantwoorde manier kunnen omgaan met afvalmaterialen en kunnen bijdragen aan het recyclen of terugbrengen van materialen in de productieketen.

Wat verandert er?

De circulaire economie brengt een aantal belangrijke ontwikkelingen met zich mee, zoals materialenbeheer, efficiënt gebruik van grondstoffen, afvalbeheer en circulaire bouwmethoden. 

Materialenbeheer is van groot belang voor de middenkaderfunctionaris smart building. Die moet bij de materiaalkeuze letten op duurzaamheid en circulariteit. Dit betekent materialen met een lage milieu-impact selecteren, die recyclebaar zijn of afkomstig zijn van hernieuwbare bronnen. Daarnaast is efficiënt gebruik van grondstoffen cruciaal om verspilling te minimaliseren. Dit houdt in dat herbruikbare materialen geïdentificeerd worden en dat snijverlies wordt verminderd, met een focus op recycling en hergebruik. Effectief afvalbeheer is van belang gedurende alle bouwfasen. Denk aan het implementeren van afvalpreventie- en scheidingstechnieken om de hoeveelheid afval te verminderen en het recyclen van bouwmaterialen te bevorderen (PBL, 2023).

Circulaire bouwmethoden zijn in opmars, zoals modulaire constructies en demonteerbare gebouwcomponenten (Cobouw, 2021a). Het is belangrijk om deze methoden te integreren in het ontwerp- en bouwproces. Streven naar circulaire gebouwen verlengt de levensduur ervan. Dit vereist niet alleen duurzaam ontwerp en constructie, maar ook slimme technologieën voor monitoring, onderhoud en aanpassing van gebouwen gedurende hun hele levenscyclus.

Wat is de invloed op de werkzaamheden?

De beginnende beroepsbeoefenaar moet een holistische aanpak hanteren die circulaire principes integreert in alle fasen van het bouwproces, van materiaalkeuze tot ontwerp, constructie, gebruik en uiteindelijk sloop of hergebruik. Dat betekent dat de middenkaderfunctionaris smart building moet samenwerken met ontwerpers, bouwers, leveranciers en eigenaren, om circulaire bouwprojecten te coördineren. Dit vereist een nauwe afstemming en een integrale aanpak om ervoor te zorgen dat circulaire doelstellingen worden nageleefd en geïmplementeerd.

Concreet betekent dit dat de middenkaderfunctionaris smart building moet streven naar het gebruik van duurzame en recyclebare materialen, het minimaliseren van afval en verspilling, en het bevorderen van hergebruik en recycling gedurende de gehele levenscyclus van een gebouw. Dit omvat ook het opzetten van systemen voor het monitoren en beheren van grondstoffen en het coördineren van de samenwerking tussen verschillende partijen om circulaire bouwprincipes effectief toe te passen.