Wat houdt 'Slim onderhoud' in?
Door de opgave om Nederland te verduurzamen (zie Trend Circulaire economie) krijgt onderhoud steeds meer aandacht.
Total cost of ownership
De afgelopen jaren zijn er modellen geïntroduceerd die langetermijnonderhoud en slim onderhoud waarmaken. Total cost of ownership (TCO) gaat over denken over de levensduur. Er wordt binnen deze benadering meer naar de kosten gekeken, verspreid over de gehele levensduur van de geplande renovatie, in plaats van alleen naar de initiële investering. TCO maakt langdurige samenwerkingen mogelijk, onder andere met resultaatgericht samenwerken (RGS) (zie Trend Ketensamenwerking). Bij RGS werken alle ketenpartners samen aan slimme en optimale bouw- en onderhoudsplannen, passend bij de vraagspecificatie en het budget van de opdrachtgever. Randvoorwaarde is een combinatie van investeren in technische, proces- en sociale innovatie en waarborgen van continuïteit. Daarmee ontstaat een keten van experts die elkaar uitdagen en samen innoveren (Bouwend Nederland, z.d.-b).
(Duurzaam) meerjarenonderhoudsplan
Voor de vereniging van eigenaren (vve) is een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) al jaren verplicht. Een MJOP geeft inzicht in wanneer welke onderhoudsactiviteiten tegen welke kosten uitgevoerd moeten worden. De opgave om te verduurzamen vraagt om een duurzaam meerjarenonderhoudsplan (DMJOP), oftewel een meerjarenonderhoudsplan waarin naast het reguliere onderhoud ook duurzaamheidsmaatregelen worden opgenomen (Van Wijnen, 2023). Het DMJOP is gericht op het verduurzamen van het gebouw en het reduceren van de CO2-uitstoot.
Terugnamegarantie
Het wordt nog niet op grote schaal toegepast, maar een aantal bedrijven biedt terugnamegarantie aan (zie Trend Circulaire economie). Voor de trend Slim onderhoud heeft dit invloed op de manier waarop contracten worden vormgegeven (Circulaire Bouweconomie, 2022).
Internet of things
Gebouwen worden steeds slimmer door de toepassing van internet of things. Domotica is een smart home-technologie en kan geautomatiseerde systemen en apparaten controleren en beheren. De sensoren detecteren de omgeving en zijn in staat om informatie te verzamelen over onder andere de onderhoudsstaat van het gebouw. Bijvoorbeeld waterlekdetectoren zijn sensoren die waterschade kunnen voorkomen.
Wat is de impact van 'Slim onderhoud' op dossierniveau?
Slim onderhoud vraagt op dossierniveau om een andere manier van omgaan met onderhoudsvraagstukken. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar is het belangrijk om te weten dat werkzaamheden volgens een visie, zoals TCO, worden uitgevoerd en dat onderhoudsplannen dienen te worden bijgesteld. Dit betekent dat werkzaamheden op een andere manier worden ingepland en dat er anders met partners in de keten wordt samengewerkt.
-
Wat verandert er?
Duurzaamheid speelt een grote rol in onderhoud en renovatie. Glas heeft een belangrijke functie om (bestaande) gebouwen duurzamer te maken en wordt vaak meegenomen in subsidies waar woningeigenaren of vve’s gebruik van kunnen maken, zoals ISDE-subsidie en SEEH-subsidie (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2022). In monumentale gebouwen is dubbelglas niet geschikt, omdat het niet in de sponningen past en te zwaar is. Voor dit soort gebouwen is vacuümglas geschikt.
Glas is ook een belangrijk onderdeel van meerjarenonderhoudsplannen. Tegenwoordig is software zo slim dat een meerjarenonderhoudsplan automatisch wordt bijgesteld.
Domotica wordt steeds meer toegepast in kozijnen. De sensoren detecteren wanneer deuren of ramen worden geopend of gesloten. Ze kunnen worden gebruikt als onderdeel van beveiligingssystemen om inbraak te detecteren, om te controleren of ramen en deuren correct zijn gesloten voordat het huis wordt verlaten, of om automatisch verwarming of koeling uit te schakelen wanneer een raam wordt geopend. Ramen zijn ook op afstand bedienbaar (Schüco, z.d.).
Wat is de impact van ‘slim onderhoud’ op dossierniveau?
Voor de beginnende beroepsbeoefenaar vraagt werken met onderhoudsplannen om het op termijn inplannen van de onderhoudswerkzaamheden. En TCO vraagt om een werkwijze volgens een visie (ING, z.d.). De beginnende beroepsbeoefenaar kan op de hoogte zijn van subsidies om gebouwen te verduurzamen en hier de klant op wijzen.
Domotica wordt steeds meer toegepast in kozijnen. De beginnende beroepsbeoefenaar heeft hier begrip van.
-
Wat verandert er?
Domoticasystemen worden steeds meer toegepast en de beginnende beroepsbeoefenaar krijgt hier zodoende meer mee te maken. Bijvoorbeeld met een geïntegreerd domoticasysteem dat hij in plafonds of wanden moet inbouwen.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Het integreren van bedrading, sensoren en displays in wanden of plafonds kan vereisen dat de monteurs samenwerken met specialisten op het gebied van domotica.
-
Wat verandert er?
Met de opkomst van het internet of things (IoT) worden steeds vaker slimme vloersystemen geïntegreerd. Slimme vloersystemen worden op afstand bediend en kunnen verschillende soorten informatie verzamelen en terugkoppelen. In slimme huizen meten vloersystemen de temperatuur in verband met energiebesparing. In commerciële en industriële omgevingen worden vloeren steeds vaker uitgerust met belastingsensoren om het gewicht te meten dat de vloer moet dragen.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
Slimme vloerverwarmingssystemen vragen om meer begrip van slimme systemen. Die kunnen de vloerconditie monitoren en voor de beginnende beroepsbeoefenaar vraagt dat om meer planmatig onderhoudswerkzaamheden uit te voeren.
-
Wat verandert er?
Voorspellend onderhoud is in opkomst in het marktsegment Afbouw & Onderhoud. In gebouwen wordt er meer gebruikgemaakt van sensoren. Deze sensoren helpen bij het monitoren van bouwkundige elementen. Ze meten bijvoorbeeld trillingen, temperatuur, vochtigheid en structurele veranderingen. Deze gegevens kunnen vroegtijdig signalen voor onderhoud afgeven. Voor onderhouds- en verbouwbedrijven is het dan zaak dat zij deze signalen kunnen uitlezen.
Onderhouds- en verbouwbedrijven hebben veel te maken met meerjarenonderhoudsplannen en dat vraagt om meer planmatig onderhoud.
Wat is de invloed op de werkzaamheden?
In de gebouwen zelf zijn er steeds meer geavanceerde systemen en die staan met elkaar in verbinding. De beginnende beroepsbeoefenaar heeft begrip van deze systemen nodig, bijvoorbeeld voor het uitlezen van foutmeldingen.
Naast storingsdiensten en onderhoud dat direct uitgevoerd moet worden, is er een trend naar voorspellend onderhoud en onderhoudsafspraken die met diverse partijen zijn gemaakt. Voor de beginnende beroepsbeoefenaar houdt het in dat onderhoudstaken beter ingepland kunnen worden. Digitale systemen helpen hierbij en ondersteunen ook bij het automatisch bijwerken van de onderhoudsplannen. De opname met tablets die ter plekke wordt gedaan, werkt het MJOP automatisch bij. Voor de beginnende beroepsbeoefenaars houdt dat in dat zij accuraat de uitgevoerde werkzaamheden vastleggen en zich ervan bewust zijn dat hun informatie invloed heeft op het totale onderhoudsplan voor de opdrachtgever.
